Petrol ve pandemi krizlerinin talebi azaltması sonucu doğalgaz fiyatlarında büyük düşüş yaşandı. BOTAŞ’ın LNG’ye yönelmesi de maliyeti düşürdü. Gelişmeler doğalgaz fiyatlarında ciddi bir indirime olanak tanısa da BOTAŞ oralı değil. BOTAŞ, uzun vadeli ve alım garantili anlaşmaların doğurduğu zarar nedeniyle fiyatlarda indirim yapmayı düşünmüyor. Halk, düşük fiyatlı doğalgazın fahiş fiyatlı faturalarını ödemeye zorlanıyor
Mart ayı başında önce petrol krizinin yaşanması, ardından da pandemi krizinin patlak vermesi petrol ve doğalgaz fiyatlarında büyük düşüş yaşanmasına neden oldu. BOTAŞ ise krizi bir fırsata çevirdi ve akaryakıttaki indirimlerin aksine doğalgaz ücretlerine indirimi yansıtmadı.
Sözcü’den Emre Deveci’nin haberine göre; pandemi kriziyle birlikte küresel talebin dramatik biçimde düşmesi nedeniyle Brent tipi ham petrolün varil fiyatı, ocak ayında 65 dolarken nisan ayında 20 dolar seviyesine kadar düştü. Öyle ki, nisan ayında ABD’deki Batı Teksas tipi ham petrolde eksi fiyatlar bile görüldü.
Petrol kadar konuşulmasa da doğalgaz fiyatları da mayıs ayında dip seviyelere geriledi.
Talebin düşmesi ve depoların dolu kalmasına bağlı olarak yaşanan düşüş sonrası Avrupa’nın önemli doğalgaz ticaret merkezlerinden TTF’de doğalgazın fiyatı 16 Haziran itibariyle bin metreküp için 63,7 dolar oldu. Bu, geçen senenin aynı dönemine göre %67 oranında düşüş demekti.
Türkiye ise uzun dönemli sözleşmelere bağlı olduğu için indirimden faydalanamadı. 1 Nisan-30 Haziran döneminde BOTAŞ’ın Rus gazı alım fiyatı bin metreküp için 230 dolar oldu. Bu da, Avrupalı tedarikçilerin yaklaşık 4 katı pahalı fiyata ithal etmek anlamına geldi.
BOTAŞ, doğalgaz fiyatlarındaki düşüşten yararlanmak için bin metreküpü 71 dolara kadar düşen ve Türkiye’nin mevcut boru gaz alım fiyatlarına göre daha ucuz olan sıvılaştırılmış doğalgaza (LNG) yöneldi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı Alparslan Bayraktar, Ocak-Mayıs 2020 döneminde Türkiye’nin ithal ettiği gaz içinde LNG payının %44’e kadar yükseldiğini açıkladı.
BOTAŞ’ın güncel kurla bin metreküp için konut tarifesinin 183 dolar, sanayi tarifesinin 226 dolar, santral tarifesinin ise 234 dolar olduğu düşünüldüğünde; bu değişim, BOTAŞ için maliyetin ciddi anlamda düşmesi ve kârın artması anlamına geldi.
BOTAŞ’ın düşen maliyetleriyle birlikte indirim için büyük olanak yakalandı.
Garanti BBVA Yatırım Bankacılığı ve Finans Müdürü Emre Hatem, 10 Haziran’da düzenlenen bir sanal konferansta “BOTAŞ’ın maliyetleri şu anda ciddi anlamda geriliyor. Belki bir indirim yapama imkânı ortaya çıkabilir. Eğer gaz fiyatlarında indirim gelirse, elektrik fiyatları daha da düşebilir” demişti.
BOTAŞ yetkilileri ise indirim için kapıları kapadı. Sözcü’ye konuşan BOTAŞ Gaz Alımı Daire Başkanı Ali Arif Aktürk, maliyetlerin ciddi şekilde düştüğünü doğrularken geçmiş yıllardan gelen zararı gerekçe göstererek yakın zamanda indirim beklemediğini söyledi.
BOTAŞ, 2018 yılında 2 milyar 481 milyon TL net dönem zararı açıklamıştı.
2019 bilançosu henüz açıklanmadı fakat sadece Rusya’ya taahhüt edilen asgari alım miktarının 8,5 milyar metreküp altında kalınması bile 2,6 milyar dolarlık faturaya yol açtı.
2020 yılında talepteki sert düşüşe bağlı olarak Rusya’dan gaz alımının daha da düşmesinin BOTAŞ’a çok daha yüklü bir fatura çıkarması muhtemel.
Avrupa’da doğalgaz, ticaret merkezi olarak adlandırılan hub’larda oluşan arz ve talebe göre fiyatlandırılıyor. Avrupalı tedarikçilerin büyük bir kısmının alım ve satım sözleşmeleri de bu merkezlerde oluşan fiyatlara endeksli olarak fiyatlandırılıyor.
Türkiye’nin ise uzun vadeli doğalgaz kontratlarının tamamı petrole endeksli ve petrol fiyatlarındaki düşüş 6-9 ay gecikmeli olarak alım fiyatlarına yansıyor.
Böylece Türkiye, al ya da öde yükümlülüğü bulunan bu kontratları nedeniyle Avrupa’da oluşan düşük fiyatlara erişemiyor.
Sendika.Org
