Çaykur’un yaş çay fabrikalardan istediği randıman oranını, kuru çay miktarındaki rakamla örtüşmemesi üzerine yaş çayda uygulamaya soktuğu ‘peçeteli’ alım dönemi çay ürecitisi ve emekçilerini isyan ettirdi

Yaş Çay Kampanyası’nın 2.Sürgün Dönemi alımlarını başlatan Çaykur’un ( Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü), yeni uygulaması, yıllardır sıkıntı çeken yaş çay üreticisini isyan ettirdi. Çaykur’un yaş çay alımlarında başlattığı ve özellikle de yaş çaydaki ıslaklık ve kirlilik oranının ölçülmesi, üreticinin yaş çay miktarından bu oranlara kesinti yapılarak dara düşülmesi ve alımların ona göre yapılması, ilk günden üreticileri bezdirdi.

Uygulamaya tepki gösteren yaş çay üreticileri, “Havalar sıcakken uygulamadan dolayı bu kadar sıkıntı çekiliyorsa, yağışlar başladığı zaman ne olacak? Çok zor durumda kalacağız” şeklinde tepkilerini dile getirirken; Çaykur’u da telefon yağmuruna tuttular.

Üreticilerin bu uygulamayla birlikte mağdur olacağını, kurumda yaşanan sıkıntıları faturasının üreticiye çıkarıldığını anlatan Fındıklı Kıyıcık Köyü Muhtarı Aziz Köroğlu; asıl amacın vatandaşı Çaykur’dan bıktırmak ve özel sektöre yönlendirmek olduğunu ileri sürdü.

Uygulamanın akıldışı ve aynı zamanda Çaykur personelini de zora sokacak bir uygulama olduğunu belirten Köroğlu:

“Hassas terazi ile bir miktar çayı tartmak, tartılan çayı peçeteyle kurulamak, kurulama sonrası tekrar çayı tartmak, çıkan rakama ıslaklık firesi hesaplamak ve bunu çayın tamamına uygulamak gibi işlemleri alım yerlerinde bulunan iki personelin yapmasının zor ve zaman alıcı olacaktır. Üreticiyi de mağdur ederek, yapılan hataların, üretimdeki eksikliklerin faturası yine üreticiye kesilecektir.”

Çay üreticisi yağmur duasına mı çıkacak?

Yaş çay sezonuna fabrikaların bakım ve onarımlarını yetiştiremediğinden çayda kota ve kontenjan uygulatan Çaykur Genel Müdürü’nün tepki çeken uygulamasıyla, yaş çaylar kağıt peçetelerle kurutturarak yeniden tartıya konuyor ve yaş çaydaki fire miktarı, çıkan orana göre belirleniyor ve üreticiden buna göre kesinti yapıyor.

Fabrikadaki tehlike

Yaş çayda üreticinin ürününden düşülen ıslaklık ve kirlilik firesini (dara) yüzde 25-30’lara çıkarabilecek uygulama bununla da bitmiyor. Uygulama ile ayrıca alım yerlerinden çay kamyonlarıyla fabrikalara giden çayların da bozuk ve eksik olması halinde, fabrikalarda tespit yapılarak, o alım yerindeki üreticilerin çay cüzdanlarında da eksiltmeye gidilecek ve aynı zamanda personele de yaptırım uygulanacak.

Üreticinin kaybı büyük

Çaykur’a ait yaş çay alım yerlerinde, başlayan 2. sürgün alımlarından itibaren uygulanmaya başlanan yöntemle, bu güne kadar ıslak çaydan düşülen yüzde 10’luk fire ve dara oranı yüzde 25-30’lara çıkararak çay üreticisinin ve emekçisini zor durumda bıracak.
Yöntemin uygulanması için Çaykur, yaş çay alım eksperleri ile personeli eğitimden geçirerek, yeni fire yöntemi uygulamalı şekilde gösterildi.

Çaykur’un uygulamaya sokmaya çalıştığı bu yöntemle önemli bir kayıp yaşayacak yaş çay üreticilerinin, diğer illerde tarım ürünleri için yağmur duasına çıkan çiftçiler gibi ‘yağmur yağmasın’ duasına çıkması gerekecek!

Peçete yöntemi

Yaş çay üreticilerinin “peçete yöntemi” dediği uygulamayla her çay alım yerine çok hassas bir terazi verildi. Alım yerine gelen ıslak çaylardan alınacak belli bir miktar çay, ıslak olarak tartılacak. Daha sonra bu ıslak çaylar ‘peçete’ ile kurutulup yeniden tartılacak ve çıkan orana göre ıslak çayın tamamına uygulanacak ıslaklık fire oranı tespit edilecek.

Yüzde 30’luk kayıp

Konuya ilişkin örneklemeler yapan, eski Çaykur çalışanları, “Numune olarak alınan ve tartılan 300 gram ıslak çay, peçete ile kurutulduktan sonra tekrar tartıldığında 240 gram gelirse, ıslaklık oranı üreticinin o an alım yerine getirdiği yaş çaya yüzde 20 oranında uygulanacak. Yani bunun anlamı, 500 kilo yaş çayı olan üreticiden 100 kilo ıslaklık firesi kesilecek ve çayı 400 kilo olarak işlenecektir” diye konuya açıklama getirdiler.

Uygulamayı eleştiren Çaykur’dan emekli üst düzey fabrika yöneticileri, “Uygulamayı akıl eden Çaykur uzmanları, uygulamayı Fabrika Tarım Müdürlerine ve teknik elemanlara anlatırken yaş çayları kova içerisindeki suya attıktan sonra çıkarıp peçeteyle temizliyor ve yeniden tartıyor. Fire rakamlarının yüzde 20, hatta 30’un bile üzerinde çıktığı söyleniyor. Buna göre, yüzde 20’nin altında firesi olmayacak” şeklinde değerlendirmelerde bulundu.

Üreticinin emeğine göz kondu

Uygulamayı eleştiren yurttaşlar ise, “Çaykur’da hala bir şeyler değişmiyor. Sanki yaş çaya çok büyük para verilmiş gibi üreticinin emeğine ve ekmeğine göz koyan Çaykur yöneticilerinin bu uygulamadaki yasal dayanağı nedir? Bu konu önümüzdeki günlerde Rize ve Bölgede çok su kaldıracağa benziyor” şeklinde tepkilerini dile getirdiler.

Bugüne kadar Çaykur, yaş çayda su firesi (ıslaklık) oranı olarak yüzde 10’luk uygulamasının yanında bez başına da 1 kilo oranında fire kesintisi uygulanıyordu.

Sendika.Org / Ömer Şan