Sınıf mücadelesi yoğunlaştı. Bu, daha uzun zaman alacak biçimde daha fazla mücadeleyle meşgul olmamız gerektiği anlamına geliyor. Fakat Brezilya toplumunun tamamının ihtiyaç duyduğu kazanımları ve değişimleri getirecek olan tek şey, mücadeledir

Brezilya’nın Topraksız İşçiler Hareketi (MST), Brezilya’nın siyasi krizine, bu krizin işçi sınıfını nasıl etkilediğine ve işçi sınıfının bu krize nasıl yanıt vermesi gerektiğine dair kapsamlı görüşünü açıkladı.

1. Krizin doğası

Brezilya’daki siyasi kriz son haftalarda ivme kazandı. Her gün krizin sonuçlarına ilişkin şikayetler, suçlamalar tehditler ve varsayımlar duyar olduk. Sağdan gelen öfke ve şiddete dönük tahrikler, aktivistlere ve örgütlere dönük tehditlerle birlikte giderek artıyor. Bu türden yanlış bilgilendirmelerin ve dedikoduların ortasında, pek çok kişi kendisini kaybolmuş ya da bu durum nedeniyle cesareti kırılmış hissediyor. Bu anlamda, neyin olup bittiğinin yanı sıra bu durumdan kimlerin ne çıkarı olduğunun açıklığa kavuşturulması önemli.

Brezilya’daki mevcut siyasi durumu anlamak adına dikkate aldığımız ilk unsur, bu krizin Brezilya’dan ibaret olmadığıdır. Aksine, bu kriz, uluslararası kapitalist sistem dahilindeki sayısız şirketi de etkileyen ve 2008’de başlayan ekonomik krizin süregiden sonuçlarından biridir. Bütün ülkelere iflas etti ve dünya ekonomisinin örgütlenmesi dengesini yitirmiş durumda. Bugün üzerinde anlaşılamayan şey ise, gelecek yıllarda ekonominin nasıl örgütleneceği.

Dünyanın dört bir yanında sermayenin krizden bir çıkış yolu bulmaya dönük açık tasarıları mevcut: Kâr oranlarını korumak için düşük meta fiyatları (tarımsal ürün, petrol vs.) ve ücretlerin ve işçi haklarının budanması. İşte Latin Amerika’daki bütün ülkelerde yerleştirilmeye çalışılan ve ülkelerimizin Birleşik Devletler’in arkasında hizaya geçmesini de içeren proje budur. İşte Brezilya’nın, Venezüella, Bolivya ve Arjantin’de gördüklerimize benzer biçimde sağın saldırısına uğramasının nedeni budur.

Fakat bu krizden çıkış planı, kapitalizmin yeniden işleyebilmesini sağlamak adına bütün fedakarlık yükünü işçilerin omzuna yıkıyor. Bu çıkış toplumsal krizi derinleştirmekten başka bir işe yaramaz çünkü planın işleyebilmesi için bir yandan haklar budanırken, diğer yandan işsizlik artmak zorundadır. Dahası, ekonomik kriz, ­-barajın çökerek Samarco/Vale do Rio Doce’nin zehirli çamuru serbest bıraktığı- Mariana, Minas Gerais’tek gördüğümüze benzer ahlaksız çevre yıkımlarına yol açan çevresel kriz ve herkesin kendi bacağından asıldığı ve metaların insan hayatından daha değerli olduğu değerler krizi gibi diğer krizlerle birlikte gözler önüne serilmiş durumdadır.

Brezilya’daki proje ise açıktır. Bu proje, (emeklilik yaşını yükselterek) emeklilik gibi kazanımları ve sosyal hakları budamak, maaşları azaltmak, emeğin elde ettiği hakları (ve tatil, ek ödemeler gibi kazanımları) sona erdirmek anlamına gelmektedir. Yine bu proje, sığ alanlardan çıkan petrol benzeri önemli mineral kaynaklarının yanı sıra hidroelektrik santrallerini ve (Brezilya Bankası ve Caixa Economica gibi) kamu bankalarını yabancı şirketlere teslim etmek ve sosyal projeleri askıya almak anlamına gelmektedir.

Brezilya’daki ekonomik krizi ağırlaştıran şey ise, onunla birlikte bir de siyasi krizle karşı karşıya olmamızdır. Bir tarafta, kazanımları ve sosyal hakları ilerletmek adına seçilmiş bir hükümete sahibiz. Fakat bu hükümet iktidara gelmesini sağlayan zeminin hakkını veremiyor. Diğer tarafta ise, halk tarafından değil milyonluk kampanya bağışlarıyla büyük şirketler tarafından seçilmiş bir Kongre’ye sahibiz. Şirketler temsilcilerinin ve senatörlerinin kim olacağına ve nasıl oy kullanacaklarına karar vermiş durumdalar. Örneğin, 2015’te Ulusal Kongre’nin bütün gündemi işçilerin haklarının aleyhine ve şirketlerin çıkarına işlemiştir: kadrolu işler yerine taşeron kullanmak, yoksulların çocuklarının cezai sorumluluk yaşını düşürmek ve sığ alanlardan petrol çıkarmak adına Petrobras’ın imtiyazlı konumuna son vermek.

2. Krizden gerçek çıkışın yolu

Bu durumdan çıkmanın yolu, özel kampanya bağışlarının yasaklanarak, daha şeffaf kampanyaların önünü açarak ve özellikle kilit önemdeki konularda halkoylamaları vasıtasıyla halkın katılımına dönük başka mekanizmalar yaratılarak özel şartlarda seçilecek bir kurucu meclis vasıtasıyla ve kapsamlı bir siyasi reformları mümkün olabilecektir.

Siyasi krizi tetikleyen şeye, şirketlerin politikacılara daha fazla iş almak ve milyon dolarlık sözleşmeler karşılığında yasa dışı bağışlarıyla oluşan kaynaklara dönük hukuki bir soruşturma olan Oto Yıkama Operasyonu adı verilmişti. Her partiden politikacılar hakkında şikayet vardı fakat Paraná Bayındırlık Bakanlığı’ndan Hakim Sergio Moro sadece İşçi Partisi (PT) üyesi politikacıları hedeflemiştir.

Hakim Sergio Moro’nun girişimleri, yargının diğer alanlarından ve sorgu belgelerine yasa dışı biçimde erişerek sadece kendi çıkarına olanları yayınlayan Globo Network kanalından destek görecekti. Medyanın yanı sıra yargı da kimseye hesap vermeksizin hareket etmektedirler çünkü seçilmiş değillerdir ve Brezilya demokrasisinde yetki istismarını engelleyecek herhangi bir toplumsal denetim mekanizması yoktur.

Sağın özelleştirme projeleri ve sermayenin isteklerini savunmaya dönük planları sandıkta kazanamayınca, futbolda söylendiği gibi “sahada kazanmak” istemektedir. Süregitmekte olan oyunun kurallarını değiştirerek ve halka danışmaksızın kazanmak istemektedirler. Bu nedenle de ilk hedefleri Başkan Dilma Rousseff’i görevden almaktır. Rousseff’in hükümeti, pek çok hataya imza atmışsa da, onun demokratik olarak seçilmiş olduğu ve ona dönük herhangi bir suçun isnat edilmemiş olduğu ortadadır. Dolayısıyla, ne görevi kötüye kullanmanın ne de başkanın görevden alınmasının bir temeli yoktur. Geriye kalan şey, sağın demokrasiye son vermek üzere hareket geçmiş olduğudur.

Fakat başkanı görevden alma hakkına sahip olmak için bu da yeterli değildir. Krizi uzun vadelidir ve bu anlamda onların projesi de daha uzun vadeli olmak durumundadır. Böylece sağ, görevi kötüye kullanma suçlamasının yanı sıra kendilerini 2018 seçimlerinde mağlup edebilecek bütün adayların ayağını kaydırmaya çalışıyor ve bu anlamda, İşçi Partisi ile ve onun esas lideri eski Başkan Lula ile uğraşmaları önemlidir.

Bugüne kadar Başkan Dilma’ya karşı ya da eski Başkan Lula’ya karşı herhangi bir şey ispatlanabilmiş değil. Fakat medya, özellikle de Globo Network televizyonu, işçileri gerçekten bir şeylerin döndüğüne ikna etmeye yetecek kadar dedikoduları ve yalanları besliyor ve yaygınlaştırıyor.

Bu anlamda, sürecin Anayasa’ya aykırı olması, herhangi bir yasayı ya da kurumu tanımaması anlamında, bu bir darbedir.

Tıpkı 1964’te ordunun yaptığı gibi: Halkı gözardı ettiler ve kendi yasalarını uyguladılar.

Şayet bunu yasal biçimde seçilmiş bir başkana karşı yapabildilerse, mücadeleye giriştiğimizde bizim haklarımızı da tanımayarak ve herhangi bir hukuki zemini vs. olmaksızın liderlerimizi tutuklayarak halk hareketlerine karşı daha kötüsünü de yapabileceklerdir.

Yine sağ, bu iklimi aratmak adına gösteriler örgütlemek ve aktivistlere, parti merkezlerine, sendikalara ve hareketlere saldırmak üzere sağcı kesimleri teşvik etmektedir.

3. Sağın gerçek hedefleri

Aslında ciddi bir krizle karşı karşıya olan, kâr oranlarının düşmesi, şirketlerin batması ve diğer daha güçlü yabancı sermayedarlarla rekabette başarısız olunması anlamında bizzat sermayedir. Bu durum, aynı zamanda, zenginliğin mali sistemde yoğunlaşmasıdır. Ekonomide neoliberal değişimler gerçekleştirmek adına geniş yetkilere ihtiyaçları var.

Sermayedarlar, kâr oranlarını düzeltmek için işçiler tarafından kazanılmış olan tarihsel hakları tasfiye etmek zorundadırlar. Maaşları aşağıya inmeye zorlamak üzere işsizlik oranını arttırmak zorundadırlar. Önceden eğitime, sağlığa, tarım reformuna aktarılan kamusal kaynakları azaltmak ve bu kaynakları kendi yatırım modelleri çerçevesinde kullanmak zorundadırlar. Ödeyenler kendileri olduğu için, daha az vergi istemektedirler.

Sermayedarlar, en son elektrik şirketleriyle ve özellikle de sermayedarlar açısından zenginliğin ve olağanüstü kazancın kaynağı olan petrolün özelleştirilmesiyle, özelleştirme zincirini tamamlamaya ihtiyaç duyuyorlar.

Fakat bu neoliberal modeli uygulamak için onlara Dilma’nın hükümeti gibi bir koalisyon hükümeti kurmak da yetmezdi. Daha geniş yetkilere ihtiyaçları vardı. Böylece, istediklerini yapmak adına Rousseff’i indirip yerine Başkan Yardımcısı Temer’i geçirerek bir darbe yapmaya ihtiyaçları vardı.

Yolsuzluğun kirli dumanının kriz ile hiçbir ilgisi yoktur. Darbenin ardından Oto Yıkama Operasyonu’nun sanık listesinde bulunan 316 politikacıyı, sözleşme tarafı kişilerden rüşvet almaları nedeniyle hapse atacağını düşünüyor musunuz? Globo Network televizyonunun Paraty kumsalında yasa dışı biçimde malikane inşa etmeye aktarılan fonların nereden geldiğini açıklayacağına inanıyor musunuz? Ana firmanın, eski başkan Fernando Henrique Cardoso’nun masraflarına karşılık rüşvet ödeyen firma olduğu kayıt altındadır.

4. Topraksızlar Hareketi’nin (MST) görevi

Bunlar zor zamanlar fakat mücadele etmenin de zamanları. Önümüzdeki görevler büyük ve kısa vadeli değil.

İlk olarak, durum üzerine çalışmalı ve durumu anlamalıyız. Komşularınızla, arkadaşlarınızla bir araya gelin ve tartışın, halk hareketlerinin düşüncelerini bilin ve üzerimize her gün boca edilen ana akım medya bombardımanın yaydığı bilgilere kapılmayın. Sağın daha da saldırgan olacağını ve provokasyonlara gelmemeye dikkat ederek ve inşa ettiğimiz mirası koruyarak bütün aktivistlerin güvenliğini garantiye almanın önemli olduğunu da bilmeliyiz.

İkincisi ve daha önemlisi, mücadele etmek zorundayız. Sağ hareketleri ancak toplumla birlikte tartışarak ve örgütlü gücümüzü göstererek sadece sokaktaki halk ile birlikte mümkündür ve böylece, herhangi bir sonucu göze almaksızın yasaları çiğneyemeyeceklerinin ya da ülkemizde demokrasiye son veremeyeceklerinin farkına varacaklar.

Bu mücadeleleri inşa ederken, mücadele etmek isteyen partileri, sendikaları ve kadın ve erkek işçileri bir araya getirerek ittifaklar kurmamız gerekiyor. Halk hareketlerinin bu mücadeleye dönük inşa ettiği araçlardan biri, farklı örgütlerden aktivistleri iki düşünce etrafında bir araya getirmiş olan Brezilya Halkının Cephesi’dir: Demokrasiyi savunmak ve ekonomi politikalarında yapılacak değişikliklerle daha fazla sosyal hak kazanmak zorundayız.

Bugün temel mesele ise örgütlenmek ve mücadele etmektir. Fakat yine, işçilerin haklarını ellerinden almak yerine faturayı sermayedarlara ödeterek ülkeyi krizden çekip çıkarmaya yardımcı olacak bir Acil Önlemler Programı yapmaya ihtiyacımız var. Kent merkezlerinde ev inşasına yatırım yapan, sağlık hizmetini geliştiren, çokça ihtiyaç duyulan kamusal çalışma projeleriyle birlikte daha fazla istihdam yaratan, tarım reformunu işleten ve kırsal bölgelerde gıda üretiminin durumunu geliştiren bir program bu.

Sınıf mücadelesi yoğunlaştı. Bu, daha uzun zaman alacak biçimde daha fazla mücadeleyle meşgul olmamız gerektiği anlamına geliyor. Fakat Brezilya toplumunun tamamının ihtiyaç duyduğu kazanımları ve değişimleri getirecek olan tek şey, mücadeledir.

[Upsidedownworld.org’deki İngilizce orijinalinden Sendika.org tarafından çevrilmiştir.]