“Türkiye siyaseti yeniden şekillenirken sosyalist strateji” dosyasındaki diğer yazılara ulaşmak için tıklayınız.

---

“Türkiye işçi sınıfının, emekçi halkın bağımsız politik hattını kurmak ve savunmak nasıl mümkün olacak?” sorusu ile formüle edilen ‘sosyalist strateji’ başlıklı kolektif tartışmaya, devrim ve sosyalizm ‘hedefinin’ toplumsallaşması yolunda önemli bir uğrak olacağı umuduyla katılmak istedim.

1- ‘Anti’ olmak, muhalif olmak gibi kavramsallaştırmalar ‘ne olduğunuzu’ değil, ‘ne olmadığınızı’ tanımlıyor. Yalnızca ve sürekli ‘sorun’ tespit eden; kronik ve yapısal sorunları da sürekli sayarak ‘istatistik rakamları’ haline getiren; çok başarılı teşhis koyan ancak tedavi konusunda inandırıcı ve güven verici şeyler söylemeyen yaklaşımlar ‘umut’ yerine umutsuzluğu artırıyor. İktidarı hedeflemeyen, ‘kurulabilir, uygulanabilir ve sürdürülebilir’ somut ve bütünlüklü bir projeden söz etmeyen yaklaşımlar, sistemin revizyonu ya da restorasyonu dışında ‘talep ve beklenti’ oluşturmuyor.

2- Düzen ‘karşıtlığından’ yeni bir dünyanın ‘kuruculuğa’ geçmek için ‘talep ve beklentilerin’ netleştirilmesi; dünyada (Sovyetlerin yıkılması) ve ülkemizde (12 Eylül) yaşanan yenilginin etkisiyle hegemonik hale gelen ‘çokluğun mikro alan mücadelelerini’ içererek aşan (bütünlüklü dönüşüm/devrim için) ideolojik/politik kuruculuğa geçmek, bu ikisi arasında doğru dengeyi kurmak gerekiyor.

3- Emperyalizmin ‘gizli ve içsel’ bir olgu olduğu, hakim üretim tarzının açık ve ağırlıklı bir şekilde kapitalizm olarak tanımlanamadığı, alt ve üst yapıda feodal yapıların (artıkların) olduğu ve egemen blok (oligarşi) içinde temsil edildikleri, sayı ve coğrafi dağılım olarak yoğun bir köylü nüfusun olduğu, soğuk savaşın ve iki kutuplu dünyanın sürdüğü, sosyalist bloğa sempati ile bakan ulusal kurtuluş mücadelelerinin hız kazandığı dönemin teorik ‘avadanlığını’ somut koşullara göre güncellemek/uyarlamak ertelenemez bir zorunluluk olarak görünüyor.

4- Kapitalizmin sürdürülebilir bir sistem olmaktan çıktığı ve ‘sonraki sisteme’ dair mücadelenin sürdüğü, siyasetin ve toplumsal yaşamın boşluk kabul etmediği, ‘kırılma’ anının yaklaştığı ve kaçınılmazlaştığı, tüm dünyada sağın ve faşizmin yükselişe geçtiği, ‘Ya sosyalizm ya barbarlık’ sözünün bile yetersiz kaldığı, ‘Ya sosyalizm ya yok oluş’ denilebilecek bir vahametin (küresel ekolojik kıyamet senaryoları) yaşandığı günümüzde açık sözlü olmak ve sosyalizmin (komünizmin);

• Kapitalizmin kaçınılmaz barbarlığına karşı insanı, toplumu ve doğayı kurtaracak olan,
• Sömürüyü ortadan kaldırmanın yöntemini ve öznesini gösteren,
• Sorunlar ve çözümleri konusunda ulusal sınırların ‘anlamsızlaştığı’ dünyada ‘gezegen ölçeğinde’ kurtuluşu mümkün kılan,
• Ulusları, ırkları, inanç gruplarını ve her türlü yerel farklılıkları da alt küme olarak barındırabilen tek ‘evrensel küme’ olan,
• İnsanın insanla ‘sınıfsal’ çelişkisini çözen ve insan-doğa çelişkisini insanlığın önüne koyarak “insanın doğallaşması ve doğanın insanlaşmasını” mümkün kılan,
• Bilimsel bakış açısı ile nüfus artışı, beslenme, çevre, kadın, eğitim, sağlık, barınma, istihdam, kişisel gelişim ve özgür özel yaşam konularında insan onuruna uygun ve sürdürülebilir tek çözüm olduğunu her koşulda savunmak gerekiyor.

4- Bu ibarelerin ‘kadim dile’ tercümesi ise; “siyasi mücadele alanına tabi ekonomik-demokratik mücadele alanı ile ideolojik mücadele alanından” oluşan bütünlüklü dönüşüm (devrim) mücadelesi. Siyasi mücadelenin (bütünlüklü dönüşüm/devrim alanı) içini doldurmak için de “devrim anlayışı, örgütlenme ve çalışma tarzı” konularında netleşmek… Bu bağlamda üç kavramı (kesintisiz devrim, kültür devrimi, politik(leşmiş) devrim) ‘yapı sökümcü’ bir bakışla (anlamı asla tamamlanmayacak bir ‘yolculuğun’ satır başları/süreç olarak) irdelemek ufuk açıcı olabilir.

5- Kesintisiz devrim;

• Devrimden önceki politik ve toplumsal/kültürel süreçleri bir arada içeren ve ‘devrimin gündemi’ olarak ele alan,
• Devrimden sonra üç aşamalı (halk demokrasileri/ sosyalizm/ komünizm) gelişim sürecini ‘Sosyalist devrim’ kavramı içinde birleştiren,
• Emperyalizm ve faşizmle mücadele, halk demokrasisi kurmak, demokratik devrim, bağımsızlık, toprak sorunu, ulusal sorun, feodalitenin tasfiyesi gibi ‘ara’ aşamalar ve bunların gereği olan eylem ve ittifak stratejilerini sosyalist devrimden ‘ayrı’ bir devrim gerektirmeyen (ancak ‘ana çelişki ve güncellik’ tespit ve değerlendirmelerini göz ardı etmeyen) uğraklar olarak içeren,
• Bütün anti’likleri (anti-kapitalizm/faşizm/emperyalizm/şovenizm/patriyarka/nükleer…) sosyalist devrim mücadelesinin ‘mütemmim cüzleri/olmazsa olmazları/bütünü oluşturan parçalar’ olarak değerlendiren ‘bitmeyecek bir devrimci mücadeleyi’ en baştan kabul eden, zamanda ve mekanda ‘evrensel ve enternasyonal’ bir devrim anlayışı olarak geliştirilebilir.

6- Kültür devrimi;

• Devrimden önce ve sonra da süren sınıf savaşında ‘kültür devrimi/ideolojik hegemonya’ mücadelesinin önemini bilen,
• Kültür devriminin politik devrimi ‘izleyen’ bir kronolojiye ‘mecbur’ olduğunu kabul etmeyen; nasıl ki devrimden önceki komün ve Sovyet deneyimleri, devrimden sonraki ‘sosyalist devleti’ (ön)belirlediyse, mücadelenin kültürel/toplumsal boyutunun da devrimden sonraki ‘sosyalist yaşamı’ (ön)belirleyeceğini kabul eden,
• Askeri ve coğrafi olarak iktidarın egemenlik/hegemonya alanlarında özerk/kurtarılmış bölgeler oluşturmanın olanaksızlaştığı günümüz koşullarında, iktidarın kendini yeniden ürettiği alanlarda (kültür, ekonomi, sanat, eğitim, insan ilişkileri…) alternatif varoluş biçimleri sergileyerek ‘iktidarın hegemonyasından koparılmış işlev ve ilişki alanları’ anlamında “kurtarılmış alanlar” oluşturan,
• Alternatif varoluş alanları oluşturma çalışması ile insanlara sorun çözme ve değiştirme güç ve yeteneğini gösteren, muhatap olduğu sorunların nedenlerine ilişkin tespitlerin (ajitasyon) yanı sıra çözüme ilişkin görüşlerini de anlatan (propaganda) bir “politikleşmiş alan mücadelesi” yürüten,
• Devlet yönetiminin okuma-yazma ve dört işlem bilen herkes tarafından yürütülebilecek basitlikte olmadığı; ‘karmaşıklık, hiyerarşi ve mekanizma’ özellikleri ile bir aygıt biçimi aldığı; bu nedenle kitlelerin devrim öncesinden başlayarak ‘yönetmeyi’ öğrenmeleri gerektiğini kavrayan bir perspektifle özümsenmelidir.

7- Politik(leşmiş) devrim

Aşırı merkezileşmiş ve uzmanlaşmış militarist bir devlet, çok gelişkin savaş, iletişim, ulaşım teknolojilerinin olduğu bir dönemde kır-kent ikiliği üzerine kurulu ‘halk savaşı’ stratejisi kullanılamaz. Nüfusun yüzde 60’ından fazlasının köylerde yaşadığı dönemde bile, merkezileşen devletin kırlara müdahale kapasitesinin artması nedeniyle kır-kent ikilemini ‘birleşik devrimci savaş’ perspektifi ile aşan kavrayış, coğrafi ve demografik olarak kırın çok daraldığı günümüzde, mücadelenin kent merkezli/odaklı olacağı görmezden gelinemez.

‘Seçim ve parlamento’ stratejisi ise genel tespitlerin (sınıfın ekonomik gücü, ideolojik hegemonya aygıtları üzerinde tekel, çok etkili tarihsel ve toplumsal nedenlerle emekçi kitlelerde oluşan derin bilinç yanılsamaları, hiçbir sınıf iktidarının seçim yoluyla barışçı bir şekilde devredilmemesi, silahlı devrimlerden sonra bile müesses nizamın bürokrasisi ve zor aygıtlarının iktidarı sorunsuz devretmemesi nedeniyle yaşanan iç savaşlar…) yanı sıra ülkemizdeki parlamenter yapının etkisizleşmesi nedeniyle de seçim ve parlamento ‘ana’ strateji olamaz.

Bu durumda;

• “Yaşanan devrimci tarih, bütün boyutları ile hepimize aittir. Tüm deneyimler ortak bir havuza akmıştır ve herkesin kullanımına açıktır. Hepsi bizimdir!” diyebilen,
• İktidar mücadelesinde devrimci/barışçı yöntemleri (sokak/seçim…) birlikte geçerli kabul eden,
• Paris Komünü, Sovyetler ve Direniş Komiteleri çizgisinden ilham alan; kent ve kır yoksullarının küçük-büyük, yerel-genel, yapısal-konjonktürel her sorunu ile ilgilenen; sorunların gerçek ve kalıcı çözümünün sosyalizm ile mümkün olduğunu anlatmaktan vazgeçmeyen; kent yoksullarının kitlesel, birleşik/eşgüdümlü mücadelesi ile iktidarı kerte kerte yerele taşıyan; düzenin kaçınılmaz tepkilerine karşı örgütleyeceği militan direnişin yaratacağı kadro devşirme olanaklarını değerlendiren; ikili iktidar ve sonrasında iktidar perspektifi ile hareket eden bir “meclisler devrimi” stratejisinin tartışılması gerekiyor.

8- Örgüt ve meclis ilişkisi

• Meclislerin “kişi, grup ve yapıların tümünün ortak bir masa etrafında, kendi sandalyesinde ve kendi dosyası ile oturduğu” bir yapı olarak kabul edilmesi; nedenleri tartışmaya açık olmakla birlikte (aynıların aynı, ayrıların ayrı yerde toplandığı) birlik projelerinin akamete uğradığının kabul edilmesi; sosyalist demokrasi ve çoğulculuk tartışmaları bağlamında ‘örgütsel’ birliğin fetişleştirilmesinin yanlış olduğu; devrim ve sosyalizm mücadelesini ‘omuz omuza’ yürütmenin yeterli olduğu; herkesin yapabildiğini yaptığı bir sürecin içinde ‘birlik’ beklentisinin diri tutulması,
• Meclislerin solun bir arada durma kültürünü geliştiren (cephe); devrimci-demokrat kamuoyunun fikirlerini, bakış açısını, ihtiyaçlarını ilk ağızdan öğrenmeyi sağlayan (kongre/konferans); yüz çiçeğin açtığı, yüz fikrin yarıştığı tartışma ortamı (forum); yüz yüze ilişki (sosyal dayanışma); ‘kendi için’ bütünlüğünü koruyarak meclis bütünlüğünün parçası olabilen (demokratik merkeziyetçilik); parti, hareket, sendika, demokratik kitle örgütü, meslek kuruluşu, çevre ve platform, devrimci demokrat kişi ve grupların tümünü bir araya getiren (eylem birliği); bütün seçenekleri masaya koyabilen, hem bu hem şu; bir bu, bir şu; önce bu, sonra şu; bu olmazsa şu; sen bunu yap, ben şunu yapayım ve sonuçları konsolide edelim gibi esnek yaklaşımlar (birleşik mücadele) geliştiren tarzda kavranması gerekir.

9- Meclislerin siyasi programı, birbirini öncelemeyen ve dışlamayan ‘üç ayak’ üzerinden oluşturulabilir:

I-Sorunların tespiti ve ajitasyon: Yalnızca bu aşamaya yoğunlaşılması halinde; çok başarılı teşhis koyan ancak tedavi konusunda inandırıcı hiçbir şey söylemeyen doktorun hastasının hoca, imam, üfürükçü vb. gitmesi gibi, sıradan insanlar “alternatif tıp” seçeneklerine, muhalifler de umutsuzluğa sevk edilmiş olur.

II-Kısa ve orta vadede, sistem içinde yapılması gerekenler (reformlar): Yalnızca bu aşamaya yoğunlaşılması halinde; güncel ve yerel sorunların çözümü için yürütülen mücadele ile geçici çözümlere/reformlara ulaşılabilir. Ancak bir aşamadan sonra kendi içine çökerek sönümlenmeleri kaçınılmazdır. Yapılanların kalıcı ve kazanılmış hak değil de ‘sadaka’ olarak algılanması, sistemin yarattığı sorunlara palyatif/pansuman tedbirler uygulayarak kitlelerin muhalif tepkilerinin yumuşatılması (sistem sorunları çözüyor algısı) sonucu doğabilir.

III-Nihai çözüm (propaganda ve devrim): Yalnızca bu aşamaya yoğunlaşılması halinde; pratik politik kazanımlarla desteklenmeyen mücadele umudun değil, inadın mücadelesine dönüşür ve teori-pratik birlikteliği anlamındaki praksisin ‘pratik’ kısmı eksik kaldığı için kitlelerin başarı ihtimalini ‘somut’ olarak görmeleri ve algılamaları mümkün olmaz.

‘Üç ayak’ mantığını iki ‘başlık’ altında örneklersek;

1. Demokrasi mücadelesi

I. Tespit ve ajitasyon: Cumhuriyetin kazanımlarının yok edildiği, tek adam diktatörlüğü ve İslami faşizmin kurulduğunu her fırsatta ve ortamda ‘göstermek’.

II. Reform: Toplantı, gösteri, propaganda, basın özgürlükleri; insan, çevre, kadın, çocuk, hayvan hakları; parlamenter demokrasiye dönüş; siyasi partiler ve seçim kanunlarının değişmesi; seçim güvenliği; güçler ayrılığı vb. için kesintisiz ve sürekli toplumsal demokratik muhalefet.

III. Devrim ve propaganda: Demokrasi kavramının son tahlilde sınıfsal bir içeriği olduğu, burjuva demokrasisinin bir avuç sömürücünün büyük emekçi çoğunluğu üstündeki hegemonyası olduğu ve ‘sosyalist demokrasinin’ büyük emekçi çoğunluğun bir avuç sömürücü üstündeki hegemonyası anlamında ‘bin kat daha demokratik’ olduğu konusunda ‘farkındalık yaratmak’.

2. Ekonomi

I. Tespit ve ajitasyon: Açlık, yoksulluk, işsizlik, kriz, hayat pahalılığı, özelleştirme, üretimsizlik, finansallaşma, bütçe hakkının gaspı, tarım ve hayvancılığın krizi, gıda güvenliği vb.

II. Reform: Takas ekonomisi, kooperatifçilik, ev içi üretim, ikinci el pazarı, öğrencilere burs, iş arayanlar ile işçi arayanları buluşturan mecralar, acil ihtiyaç sahiplerine fon, toplumsal muhalefetin ‘genel’ ekonomik direnişlerine her boyutta önderlik, eşlik, katkı vb.

III. Devrim ve propaganda: Yapısal krizin gerçek nedeni sömürü ve kapitalizmdir. Mülkiyet ilişkilerinin yeniden yapılandırılması ve üretim araçlarının özel mülkiyetine son verilmesi devrimin özüdür (Devletleştirme, kamulaştırma, toplumsallaştırma, özyönetimcilik, kooperatifçilik, kolhoz/solhoz uygulamaları, sosyalist piyasa modeli gibi çok değişik seçenekler tartışılabilir).

Sonuç olarak; sosyalist stratejiyi tek cümle ile anlatmak gerekirse “en başta sosyalistlerin, sosyalizmin ‘makul, meşru, mümkün, kurulabilir, sürdürülebilir’ bir düzen olduğuna inandıklarının (geçmiş eleştirisi ile birlikte) ikna edici şekilde ‘görünür’ hale gelmesi; bu güven ve kararlılığın yaratacağı toplumsal enerjinin ‘fiili, meşru, militan, kitlesel’ ama mutlaka örgütlü ve birleşik gücü ile halkın iktidarını kuracağı” söylenebilir.