Freelance çalışanlar keyfi belirlenen ücretlerden, geciken ödemelere kadar onlarca sorun yaşıyor. Disk Basın-İş bütün bunların konuşulacağı, yasal düzenlemelerin önerileceği bir çalıştay düzenliyor.
freelance yani serbest/bağımsız çalışma… ilk bakışta havalı bir durum gibi ama işin gerçeği hiç öyle değil.
aslında birçok işkolunda var ama ben bu yazıda medya, matbaacılık ve yayıncılık alanını kapsayan 8. işkolundan bahsedeceğim. çevirmenler, editörler, yazarlar, içerik üreticileri…
freelance çalışma zaman zaman uzaktan çalışma ile karıştırılabiliyor, oysa ikisi epeyce farklı. uzaktan çalışanlar başta sigorta olmak üzere çeşitli haklara sahip, çoğu mesai saatlerinde ekran başında olmak zorunda. bağımsız çalışanlar sigorta ve her türden sosyal destekte mahrum ve ama çoğu durumda zamanlarını kendileri ayarlayabiliyor. çoğu durumda diyorum çünkü örneğin bir dergi için mardin’e çekime gönderilen bir freelance fotoğrafçı en fazla sabah kaçta uyanacağını kendi belirleyebilir.
yakın zamanda bir gazeteci arkadaş, “freelance çalışıyoruz çünkü işsiziz” dedi. gerçekten de medya alanındaki ağır işsizlik koşulları, aralarında kıdemliler de olmak üzere birçok gazeteciyi, hiç olmazsa kirasını ödeyecek kadar para kazanabilmek için, çeşitli mecralara telif karşılığında haber yapmak zorunda bıraktı. sigorta vb. “yüklerden” kurtuldukları için o mecralar için çok avantajlı bir durum tabii.
diğer yandan yayıncılık sektöründe başta çeviri olmak üzere pek çok iş, freelance çalışanlar tarafından yapılıyor. burada küçük bir parantez açıp yayıncılık alanında tam zamanlı, ofiste çalışanlar arasında sigortasız çalışanlar dahi var. ama ister kayıtlı ister freelance çalışsınlar, yayıncılık alanı meşakkatli, az para kazanılan bir sektör; insanlar bu sektörü prestijli buldukları, sevdikleri bir şeyle -kitapla- ilişkili olduğu için tercih ediyor.
özellikle bu alanda ama bazen de medyada freelance çalışma kadınlar tarafından, evdeki sorumluluklarını da yerine getirebilme imkânı sağladığı için tercih edilebiliyor. bebek içeride uyurken çeviri yapabilirsiniz, ofiste sigara molasına çıkacağınız sürede kolay bir yemek pişirebilir, bulaşık makinesini boşaltabilirsiniz… emekliler ve yetim maaşı alan kadınlar da, küçük de olsa maaşlarından vazgeçmemek için freelance çalışmayı tercih edebiliyor. ama bunlar çok küçük bir grubu oluşturuyor. çoğunluk için sigorta çok önemli bir talep.
diğer yandan hakları için örgütlü mücadele edebilmek açısından da sendikalı olabilmek önemli bir talep. bir sendikada mücadele edebilmek için üye olmak şart değil tabii ama zaman zaman sendikaların üyelerini genel kurullarda oy verecek ve aidat ödeyecek insanlara indirgediği de görülüyor. ve freelance çalışanların sendikaya aidiyetleri sallantıda ya da daha doğru bir ifadeyle yöneticilerin inisiyatifinde olabiliyor; freelance çalışanlar kolaylıkla sendika dışı sayılabiliyor.
ben 2012 yılından itibaren disk basın-iş’te yer aldım, daha önceleri de tutuklanan gazetecilerle dayanışma gruplarında çalışmıştım, sigortalı çalıştığım dönemlerde sendikaya üye de oldum. 2014 yılında freelance çalışırken, sendikaya daha fazla destek verebilmek amacıyla üye olabilmek için bir çeviri sözleşmesiyle çalışma bakanlığı’na başvurdum, çeşitli görüşmeler ve yazışmalar sonucunda, sigortalı çalışmadığım halde üyeliğim kabul edildi. daha sonra freelance çalışanlar arasında hem disk basın-iş’e hem de tgs’ye üye olanlar oldu. ama daha sonra çalışma bakanlığı bu uygulamayı kaldırdı.
sendikalaşma oranının zaten düşük olduğu -kayıtlı çalışan 94.639 kişiden sadece 12715’i sendikalı- 8. işkolunda bu sendikaların gücünü azaltan bir karar oldu. yani bu alanda yapılması gereken, yapılabilecek çok şey var.
freelance çalışanlar keyfi belirlenen ücretlerden, geciken ödemelere kadar onlarca sorun yaşıyor. disk basın-iş bütün bunların konuşulacağı, yasal düzenlemelerin önerileceği bir çalıştay düzenliyor, çalıştayın çağrı metnini şu linkte görebilirsiniz. bildiri başvurusu yapmak için son tarih 1 eylül. https://www.diskbasinis.org/2025/08/02/disk-basin-is-freelance-emek-calistayi-bildiri-cagrisi/
aranızda geçtiğimiz günlerde disk basın-iş’in yönetiminden istifa edenlerden biri olduğumu bilenler vardır, sendika ile ilgili anlatacağın başka şeyler yok mu diyebilirler, o da başka bir yazıya kalsın.
Kaynak: Kadın İşçi
Sendika.Org, yayın hayatına başladığından bu yana işçi sınıfı hareketinin, solun ve genel olarak toplumsal muhalefetin gündemine ilişkin, farklı politik perspektiflerden düşünsel katkılara açık bir tartışma platformu olagelmiştir. Sitemizde yayımlanan yazılar yayın kurulunun politik perspektifiyle uyumluluk göstermeyebilir. Amacımız, mücadelenin gereksinim duyduğu bilimsel ve politik bilginin üretimini zenginleştirecek tüm katkılara, yayın ilkelerimiz çerçevesinde, olabildiğince yer verebilmektir.
