dünyadaki kadın grevi örneklerin ortak noktaları var. öncelikle kadın grupları tarafından örgütlenmiş olmaları. taban örgütleri üzerinde yükselmeleri. sendikaların ve başka örgütler tarafından desteklenmeleri. ve en önemlisi, kadınlarla ilgili genel geçer ifadelerin bir araya getirildiği metinlerle değil, somut talepler için harekete geçmeleri
polonya’da kadınlar, 3 ekim 2016’da, polonya parlamentosunun kürtajı yasaklayan ve tüm gebelik sonlandırma işlemlerini suç sayan kararının ardından ülke çapında bir grev düzenledi. arjantin’de ise, 16 yaşındaki lucía pérez’in öldürülmesi üzerine, 19 ekim 2016’da kadın cinayetlerine karşı, adını şair ve eylemci sussanna chávez’in bir şiirinden alan “ni una menos/bir kişi daha eksilmeyeceğiz” protestosu düzenlendi. benzer gösteriler meksika, el salvador, şili ve diğer latin amerika ülkelerinde de gerçekleşti. bir hafta sonra, 25 ekim 2016’da brezilya kendi ni una menos grevini örgütledi.
polonya’da 2016 yılında kürtaj yasası teklifine karşı siyah protestoları düzenleyen tüm polonya kadın grevi de dahil olmak üzere kadın grupları, 2017 yılında arjantinli kadın eylemcilerle birlikte, 28 ülkeden kadınlarla koordinasyon içinde, uluslararası kadın grevini başlattılar. birçok ülkede mitingler ve tencere/kapak vurma gibi yöntemler de dahil olmak üzere eylemler oldu. uluslararası kadın grevi’ne 50 küsur ülkeden kadınlar katıldı.
irlanda’da “strike 4 repeal/yürürlükten kalkması için grev” başlıklı bir kürtaj hakları platformu irlanda hükümetinin 8 mart’a kadar 8. değişikliği yürürlükten kaldırmak için referandum çağrısında bulunmasını, aksi halde greve çıkacaklarını beyan etti. protesto, birkaç ay önce polonya’da düzenlenen siyah protesto’dan esinlenmişti ve feminist eylemciler, akademisyenler, sanatçılar ve sendikacılardan oluşan geçici bir grup tarafından organize edilmişti. ana yürüyüş dublin’de yapıldı ve 10 bin kişi hükümet binalarına yürüdü. “grev” ifadesine rağmen o gün ücretli izin alanlar oldu. irlanda’nın başka yerlerinde ve londra’daki irlanda büyükelçiliği önünde de protestolar düzenlendi. kadınların talebi eylül 2018’de gerçekleşti.
ispanya’da feminist hareket 8 mart 2018 tarihinde 24 saatlik bir grev çağrısında bulundu. günün sloganı “biz durursak, dünya durur”du. grev basit bir iş gücü grevi olmak yerine, kadınlar hayatlarının diğer yönlerinde de greve gitmeye teşvik edildi. kadınlar “çalışmayı bırakmaya, derslere katılmamaya, bakım işlerini üstlenmemeye ve tüketimden kaçınmaya çağrıldı.” yaklaşık 6 milyon işçi greve katıldı ve ülkenin farklı yerlerinde gerçekleyen yürüyüşlerde yer aldı.
amerika birleşik devletleri’nde “kadınsız bir gün”, 8 mart 2017 tarihinde düzenlenen ve iki farklı grup tarafından organize edilen bir genel grevdi; bu gruplar 2017 kadın yürüyüşü ve uluslararası kadın grevi hareketiydi. iki grup, donald trump yönetiminin politikalarını protesto etmek için kadınlardan o gün çalışmamalarını istemişti; kadınlar çalışmamaya, para harcamamaya (veya alternatif olarak sadece “küçük, kadınlara ve azınlıklara ait işletmelerden” alışveriş yapmaya) ve dayanışma işareti olarak kırmızı giymeye davet edildi.
britanya’da, daha sonra her yıl düzenlenecek olan kadın grevi protesto ve etkinliklerinin ilki 2018’de gerçekleştirildi. kadın grevi meclisi ve düşük ücretli çalışanlar, göçmenler ve güvencesiz emekçileri örgütleyen united voices of the world/dünyanın birleşik sesleri adlı sendikanın, o sırada yeni kurulmuş olan birleşik seks işçileri bölümü tarafından organize edilen seks/iş grevi kapsamında londra’da soho’da, o yıl, bilinmeyen bir sebeple hayatını kaybetmiş olan seks işçisi ve seks işçilerinin hakları için mücadele vermiş olan laura lee için bir dakikalık saygı duruşu ve londra’da aile mahkemesi ve parlamento önünde protestolar düzenlendi.
isviçre deneyimi ise özellikle önemli. grevin websitesinde şöyle duyuru var: “almanca konuşulan isviçre’de veya ticino’da 2023 feminist grevi için bir kolektife katılmak ister misiniz? burada bölgenizdeki kolektife olan tüm bağlantıları bulabilirsiniz. sizi görmeyi sabırsızlıkla bekliyoruz!”
grev çağrı metni de şöyle:
“feminist grev çağrısı
14 haziran 2023’te isviçre’de!
biz kadın, lezbiyen, interseks, non-binary, trans, cinsiyetsiz ve queer insanlarız (flintaq), partneri olsun ya da olmasın, çocuklu ya da çocuksuz; sağlıklı ya da hastayız, fiziksel ve psikolojik bozukluklarımız var ya da onlarsız yaşıyoruz; genciz, büyüyeceğiz, yaşlıyız; biz seks işçisiyiz; biz öğrenciyiz ve emekliyiz; isviçre’de veya başka bir ülkede doğup büyüdük; bizler göçmen ve mülteciyiz, farklı kültürlerin parçasıyız ve farklı kökenlere sahibiz; ücrete bağımlıyız, serbest meslek sahibiyiz veya işsiziz. ve hep birlikte 14 haziran 2023’te büyük bir feminist grev çağrısında bulunuyoruz!”
bu tarihin de bir anlamı var: 14 haziran 1981 de isviçre’de “kadın ve erkek eşittir” maddesi anayasaya girmiş. bunun 10. yılında yani 1991’in 14 haziran’ında eşitlik ilkesinin yeterince yerine getirilmediğini söyleyen kadınlar zürih’te ilk kadın grevini düzenlemiş. sloganları, kadın isterse her şey durur.” aynı şekilde 2019 yılında da 14 haziran’da greve gitmişler.
çağrıya devam edelim: “14 haziran 2019’daki feminist grev gününde yarım milyondan fazla kadın haklarını talep etti. bu, 1918’deki genel grevden bu yana gerçekleşen en büyük toplumsal eylemdi. daha eşit, feminist bir dünyaya doğru yola çıkma ruhu her yerde hissediliyordu. bazı iyi kazanımlar oldu. ama engellenmeler de devam ediyor veya durum daha da kötüleşti. ahv-21 (kadınlarda emeklilik yaşının yükseltilmesi ile ilgili yasa) birçok örnekten sadece bir tanesidir. İşte bu yüzden 14 haziran 2023’te işte, evde, eğitimde, tüketimde ve kamusal alanlarda yeniden greve çıkıyoruz. feminist hareketlere katılın! meslektaşlarınızı, arkadaşlarınızı ve aile üyelerinizi feminist grev için harekete geçirin ve bir eylem, gösteri veya müdahale düzenleyin.
burada bölgenizdeki kolektifleri bulacaksınız.”
çağrıda, dünyadaki direniş hareketlerini desteklediklerini yazmışlar, “jin, jiyan, azadi” diyerek kürt kadın hareketine de bir selam çakmışlar. talepleri çalışma saatlerinin kısaltılması..
şöyle güzel talepleri sıralamışlar bu başlık altında:
“aşırı çalışma olmaksızın tam zamanlı ücret karşılığı, daha iyi çalışma koşulları. kadınların ağırlıklı olarak istihdam edildiği sektörlerde asgari ücret ve ücret artışları. eşit değerde iş için her yerde aynı ücret geçerlidir. bu nedenle eşitlik yasası’nın zorunlu ücret analizleri, kontroller ve ihlallere yönelik yaptırımlar yoluyla denetlenmesi gerekiyor.
-emeklilik sisteminin düzeltilmesi.
-cinsiyete özgü, cinselleştirilmiş ve aile içi şiddetle mücadele için isviçre genelinde sistematik mücadele ve önlemler…
-özel sağlık sigortası sisteminin kaldırılması ve üreme ve cinsel sağlık masraflarının tamamen karşılanması.
-ırkçılıkla (islamofobi, siyah karşıtı ırkçılık, müslüman karşıtı ırkçılık, yahudi karşıtlığı, asyafobi), yabancı düşmanlığıyla, eşcinsel karşıtlığıyla, engelli karşıtı ayrımcılıkla veya insanları bedeninden utandırma ile mücadele etmek için isviçre genelinde ulusal plan ve sistematik önlemler.
-feminist sığınma ve oturma izni. (şiddete uğrayan kadınlara iltica hakkı.)
-ücretsiz kürtaj hakkı.
-iklim ve çevre ile ilgili bazı talepler…”
14 haziran 2024’te, daha ziyade düşük ücretlerle ilgili bir kere daha grev örgütlemişler.
“daha iyi ücretler ve emekli maaşları.
neden grev yapıyoruz?
kadınlar hâlâ daha düşük ücret ve daha düşük emekli maaşı alıyor. daha fazla ücretsiz iş üstleniyorlar. ve ayrımcılık ve tacizle karşı karşıya kalıyorlar. nihayet somut iyileştirmelere ihtiyaç var!
bu yüzden 14 haziran 2023’te büyük bir feminist grev çağrısında bulunduk! ve bu bizi harekete geçirdi. işyerinde, çünkü pek çok eşitsizliğin kökleri çalışma dünyasından geliyor. ama aynı zamanda halka açık olacak ki böylece tüm toplum harekete geçsin.”
-kadın emeğinin mali ve toplumsal olarak değerli kılınması.
-ücret eşitliği: ücretlerin düşük ve orta seviyede olduğu, kadın oranının yüksek olduğu sektörlerde de hedefli ücret artışları çağrısında bulunuyoruz.
-çıraklık eğitimini tamamlayanlar için 4.500 frank ve 5.000 frank tutarında kapsamlı aylık asgari ücret.
-emeklilik yaşında daha fazla artış olmadan makul, yaşanabilir emeklilik maaşları: kesintiler yerine emekli maaşlarının iyileştirilmesi gerekiyor.
-işyerinde cinsiyetçilik yerine saygı.
-cinsel şiddete sıfır tolerans! faillere yaptırım uygulansın.
-işyerinde cinsel tacizin ve cinsiyetçiliğin önlenmesini talep ediyoruz.
-işyerinde cinsel şiddete karşı ilo sözleşmesi 190’ın isviçre tarafından onaylanması ve uygulanması gerekiyor.
bütün bu örneklerin ortak noktaları var. öncelikle kadın grupları tarafından örgütlenmiş olmaları. taban örgütleri üzerinde yükselmeleri. sendikalar ve başka örgütler tarafından desteklenmeleri. ve en önemlisi, kadınlarla ilgili genel geçer ifadelerin bir araya getirildiği metinlerle değil, somut talepler için harekete geçmeleri.
öncelikle şunun altını çizmek isteriz. kadınların, herhangi bir biçimde sokağa davet edilmeleri, bu davete icabetlerinin sağlanması değerlidir. konfederasyonun evdeki ücretsiz emeği görmesi değerlidir. ancak -ne kadar gerçekleştiği ayrı bir tartışma konusu- hedeflenen türde bir eylem, sadece farkındalık yaratmayı değil, somut bir ya da birkaç hedef üzerine harekete geçmeyi gerektirir. ayrıca daha uzun, daha emek verilen, kapsamlı bir çalışmayla örgütlenmesi gerekir ki etkili olsun. ve en önemlisi, kadın hareketleriyle gerçek, eşit mesafede ve eşit bir ilişki içinde örgütlenmesi gerekir. iktidarın aile yılı ilan edip kadın ve lgbti+’lara saldırmaya koyulduğu böyle bir yılda, kadın grevi çok daha etkili olabilirdi.
*bu yazıya necla akgökçe’nin bilgi ve önerilerle çok büyük katkısı oldu.
Kaynak: Kadın İşçi
Sendika.Org, yayın hayatına başladığından bu yana işçi sınıfı hareketinin, solun ve genel olarak toplumsal muhalefetin gündemine ilişkin, farklı politik perspektiflerden düşünsel katkılara açık bir tartışma platformu olagelmiştir. Sitemizde yayımlanan yazılar yayın kurulunun politik perspektifiyle uyumluluk göstermeyebilir. Amacımız, mücadelenin gereksinim duyduğu bilimsel ve politik bilginin üretimini zenginleştirecek tüm katkılara, yayın ilkelerimiz çerçevesinde, olabildiğince yer verebilmektir.
