ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampüsü’nde İnşaat Mühendisliği Bölümü Yapı ve Deprem Bilimi Ana Bilim Dalı’ndan öğretim görevlisi Ali Şahin Taşlıgedik, meydana gelen depremin şiddetinin Türkiye’deki mevcut deprem yönetmeliğinde hesap edilen şiddetin üzerinde olmadığını ifade etti
Maraş merkezli depremlerin ardından ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampüsü’nde İnşaat Mühendisliği Bölümü Yapı ve Deprem Bilimi Ana Bilim Dalı’ndan öğretim görevlisi Ali Şahin Taşlıgedik depremlerin şiddetine, beklentilere ve Türkiye’deki yönetmeliğe dair bir rapor hazırladı.
Taşlıgedik, meydana gelen depremin şiddetinin Türkiye’deki mevcut deprem yönetmeliğinde hesap edilen şiddetin üzerinde olmadığını ifade etti. Yalnızca Hatay’da yönetmelik sınırının üzerinde olduğunun altını çizen Taşlıgedik, diğer merkezlerde deprem kuvvetinin şartnamedeki tasarım kuvvetinin üstünde olmadığını ifade etti.
Depremden etkilenen illerdeki farklı ölçümleri değerlendiren Taşlıgedik’in raporu şöyle:
6 Şubat günü oluşan depremin etkileri hızlı bir şekilde 6 şehir için bakıldı. Pazarcık, Kahramanmaraş Merkez, Hatay Merkez, Gaziantep Merkez, Malatya Doğu-Akçadağ ve Adıyaman Merkez. Bakılan istasyon numaraları sırası ile 4614 Pazarcık-Kahramanmaraş, 4620 Kahramanmaraş Merkez, 3123 Hatay, 2703 Gaziantep Merkez, 4406 Malatya Doğu-Akçadağ ve 0201 Adıyaman Merkez. Bu duruma göre, depremin ve de 2019 Türk Deprem Yönetmeliğinin elastik ivme spektrumları (D tipi Zemin, BTS3 olacak şekilde) aşağıda gösterildiği gibi çizdirilmiştir. Zemin varyasyonları, yapı özelliklerine dayalı değişiklikler olacaktır. Ancak
ortalama bir fikir olarak bu spektrum karşılaştırmalarının faydalı olacaktır.
Pazarcık Response İvmelerine bakıldığında, depremin merkez üssü olması dolayısıyle, çok keskin bir şekilde hem yatay hem de dikey ivmelerin 0.1-0.5 saniye period aralıklarında TEC2019’un öngördüğünden 5-6 kat daha fazla bir ivmeye maruz bıraktığını söyleyebiliriz. Bu 2 ile 6-7 kat arasında bulunabilen binalarda hasarların, bu istasyon çevresinde gözlemleneceği gibi yorumlanabilir. Buradan 40-50km uzaktaki Kahramanmaraş merkezdeki ivmeler teyit amaclı bir sonraki grafikte verilmiştir.
Kahramanmaraş merkezdeki response ivmeleri TEC2019’un öngördüğü değerlerle yaklaşık örtüşmekte. Sadece 0.1-0.2 saniyelik bir periyo aralığında öngörülen 1g değerinin üzerinde 1.25g gibi bir değer görünmektedir. Dolayısıyla, genel olarak TEC2019’a göre tasarlanmış yapıların, eski ve hatalı yapılara nazaran daha iyi bir davranış sergileyeceği sonucuna varılabilir. Ancak 0.1 ile 0.5 saniye period aralığında (yani 2-5 kat arası yapılarda) 0.5g-1g aralığında ivme değerleri görülüyor. Bu da eski yapılara gelen çok ciddi bir ivme olarak değerlendirilmelidir. Oluşacak hasar azımsanacak düzeyde değildir.
Hatay’daki duruma göz atıldığında, ivmelerin merkez üs kadar büyük olmamasına rağmen, yeni TEC2019 yönetmeliğinin 2 katı kadar ivmelere yapıları maruz bıraktığı düşünülebilir. Ancak Hatay için bir problem de, 0.1 ile 1.5 saniye periyoda sahip binaların bu ivmelerden en ciddi şekilde etkilendiği düşünülebilir. Zira bu 3 kat ile 15-20 kat arasındaki tüm yapılar demektir, ki bu da yıkımın şiddetinin merkez üsten bile yüksek olacağı anlamına gelebilir.
Gaziantep merkeze bakıldığında ise görülen ivmelerin TEC2019 tarafından doğru olarak tahmin edildiği görülebilir. Burada hatalı ya da zayıflıklara sahip yapılar riskte olup, daha yeni yapılmış yapılarda nispeten daha olumlu denebilecek bir davranış beklenilebilir. Tekrar Gaziantep’te 2-5 kat arası yapılarda 0.3g-0.6g arasında değişen ivme değerleri eski yapılarda ciddi hasara yol açmıştır.
Malatya’da da TEC2019 olan depremin spektrumunu doğru bir şekilde öngörmüştür. Hatalı ve eski yapılara gelen ivmeler ise yüksek denebilecek seviyededir. (Burada da 0.5g ile 1g arasında)
Adıyaman merkezde olan deprem 0.1-0.3 saniye period aralığında öngörülen 0.75g nin yerine 1.2g ye ulaşan ivmeler oluşmuştur. Fakat 0.3 saniye sonrasında hızlı bir şekilde gelişen ivmede düşüş gözlemlenip, TEC2019’a göre tasarlanan yapıların göreceli olarak daha iyi bir performans ile bu depremi atlattığı sonucuna varılabilir. Diğer istasyonlarda da belirtildiği üzere, eski ve zayıflığı bulunan binalar için çok yüksek denebilecek ivmeler burada da gözlemlenmiştir.
Diğer şehirlere ya da tüm istasyonlara tek tek bakmak vakit alacaktır. Ancak en kritik olan arama kurtarma döneminde en çok yıkımın beklendiği yere kurtarma ekiplerinin odaklanması hayati bir ihtiyaçtır. Bu teknik görünüme göre, bu altı şehirdeki yıkımın boyutu şöyle sıralanabilir:
*Hatay çok kötü bir durumdadır denebilir ve acilen arama kurtarma çalışmalarının bu bölgede artırılması, halkımız için çok önemlidir. Bunun nedeni, Hatay’dan geçen deprem dalgasının ivme spektrumu TEC2019’un öngördüğü spektrumdan bile büyüktür. Bu büyüklük 0.1 ile 1.5 saniye aralığındaki tüm yapılar için (hatta ve hatta periyodu daha büyük yapılarda da) geçerlidir. Yani Hatay’daki 2 ila 15-20 kat arası tüm yapılar, eski ya da yeni olsun, bu depremde ya çökmesi ya da kullanılamaz duruma gelmesi beklenir.
AFAD web sitesindeki deprem kayıtlarında daha da hata gidermeler yapılabilir. Bu aşamada bu kayıtlara tekrar bakamayabilirim. Gelecek çalışmalar deprem kayıtlarının hal ve durumlarını daha kapsamlı bir şekilde inceleyecektir.
Sendika.Org
