Ne garip; Taksim alanı, onu inşa edenlere yasak!

Oysa Nazım’ın dizelerinde ifade ettiği gibi yapıların ve meydanların her putrelinde, her tuğlasında, her kerpicinde işçilerin yürek çarpıntıları saklıdır. Uygarlığın övündüğü her başarılı eserin arkasında mavi ve beyaz yakalı çalışanların alınteri, emeği ve yeri geldiğinde son nefesini verdiği canı saklıdır.

Uygarlık, emekçinin emeği ve ölü bedeni üzerinde yükseliyor bu dünyada ne yazık ki.

Karoshi ve Karojisatsu

İkinci Dünya Savaşının yıkımının ardından yükselen Japon ekonomisinin bedelini her yerde olduğu gibi emekçiler ödedi. Uzayan mesai saatleri, (Türkiye’de olduğu gibi 1 Mayıs Bayramı da dahil olmak üzere) bayramlarda çalışma, iş güvencesinin yitirilmesi, part-time çalışma ve evde çalışma gibi atipik istihdam modellerinin çalışanlardaki yansıması “beyin kanaması”, “kalp krizi” ya da “kalp yetmezliği”dir.

Yapılan araştırmalar, beyin ve kalp hastalıklarına bağlı bu ölümlerin artan strese ve vücudun ağır çalışma koşullarına verdiği yanıta bağlı olduğunu ortaya koydu. Bu araştırmalar ışığında Karoshi, ağır bir iş yükü ya da en az 4 hafta süreyle haftada 65 saat ve üzeri ya da en az 8 hafta süreyle haftada 60 saat ve üzeri çalışmaya bağlı olarak çalışanın ölmesi durumu olarak tanımlandı (Işık Erol S, ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi,2015).

Veriler, hem mavi hem beyaz yakalıların Karoshi’nin kurbanı olduğunu göstermektedir. Özellikle satış, finans, basın ve reklam gibi sektörlerde çalışan beyaz yakalılar ile imalat, inşaat ve ulaşım sektöründe çalışan mayi yakalıların Karoshi adı verilen ölüme yol açan tükenmeyle daha sık karşılaştıklarına işaret etmektedir.

İş güvencesinin olmaması, düzensiz istihdam ve gece vardiyalı işlerde çalışma Karoshi riskini arttırmaktadır.

Karojisatsu ise, aşırı iş yükü ve stresli çalışma koşullarına bağlı olarak çalışanların intihar etmesidir.

Karoshi gibi ağır ve uzun çalışma saatleri, güvencesiz istihdam koşulları, (son yıllarda Türkiye’de hekimlerin karşılaştıkları gibi) yapılan iş üzerinde çalışanın denetimini yitirmesi ve yetersiz ödüller Karojisatsu riskini arttıran faktörlerdir (Işık Erol S, A.g.e).

OECD’nin yayınladığı İstihdam Görünümü Raporu’na göre; Karoshi ve Karojisatsu’nun önemli bir sorun olduğu Japonya’da yıllık ortalama çalışma süresi 1.713 saatken, Türkiye’de aynı sürenin 1.832 saat olduğu dikkate alındığında, bu topraklarda ölüm raporunda “beyin kanaması”, “kalp krizi” ya da “kalp yetmezliği” yazan pek çok çalışanın aslında Karoshi nedeniyle hayatını kaybettiği anlaşılabilir.

Öte yandan artan iş yükü, uzun çalışma saatleri, mobbing, şiddet, taşeronlaşma ve iş güvencesiz atipik istihdam modellerinin yarattığı mesleki otonominin yitimine bağlı gelişen sağlık çalışanlarının intiharı ise Karojisatsu olarak  değerlendirilmelidir. Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre son üç yılda 431 sağlık çalışanının intihar etmiş olması dikkat çekicidir. Çünkü sağlık çalışanlarındaki intihar oranı, toplum genelindeki intihar insidansının 5 katıdır.

Bununla birlikte Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası’nın hazırladığı Sağlık Çalışanları İntihar Raporu’nda da yer verildiği gibi, “Lanet hastaneler doktorlara yüklenip durmasın” notunu bırakarak intihar eden genç hekim Ece, sorunun nedeninin ve çözümünün nerede saklı olduğunu vurgulamaktadır.

İş kazaları (!)

Sermayenin daha çok para kazanması uğruna emekçilerin hayatlarını kaybettiği başka bir alan da “iş kazası” olarak tanımlanmaması gereken cinayetlerdir.

Pekiyi ama Karoshi ve Karojisatsu konularında hiçbir adım atmayan T.C. devlet aygıtı, “iş kazası” olarak tanımladığı konuya nasıl yaklaşmaktadır?

1 Mayıs vesilesiyle devletin gözünden bu konuya bakalım mı?

Ekonomik krizin yaşandığı şu günlerde sağlığın en önemli belirleyicisinin gelir, gelirin iş bulabilmek ve bulunan işin de hastalık ve kazalarla ilişkili olduğunu hatırlayarak izledim Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan “Zorunlu Yayın”ı.