İhale bedelleri kamuoyuna sunulurken kalem işler gizleniyor. Şirketler, “birim fiyat” adı altında devletin çıkardığı maliyeti katlıyor. Proje bedeli kadar hafriyat bedeli çıkarılıyor, iş tamamlandığında ise proje tamamlanmış gibi gösterilerek ihale bedeli cebe indiriliyor. Bahadır Özgür durumu özetliyor: Devlet içindeki yolsuzluk faaliyetleri değil, bizatihi yolsuzluğun örgütlü bir faaliyet olarak devlet mekanizması haline gelmesi

Sayıştay’ın açıkladığı 2017 yılı denetim raporları Saray iktidarının hem israf politikasını hem de yolsuzluk-usulsüzlük ilişkilerini birer birer ortaya dökerken, Gazete Duvar’dan Bahadır Özgür ise köşe yazısında bu ilişki ağlarının yandaş üretiminde bir devridaim makinesi gibi çalıştığına dikkat çekti.

Bilinen haliyle ihale süreci Kamu İhale Kanunu kapsamında projenin toplam maliyetinin çıkarılması, şirketlerden fiyat teklifi alınması, kamuoyuna da bu iki meblağın yansıtılması şeklinde işliyor.

Adım adım hafriyat yolsuzluğu

Projelerin güzergah kazı işleri, dolgu işleri, menfezler, alt-üst geçitler, tüneller, sinyalizasyon gibi pek çok parçadan oluştuğunu söyleyen Özgür’e göre işin püf noktası ihalelerdeki “birim fiyatı teklifi”nde yatıyor. Buna göre şirketler bu kalemlerin her birisini ayrı ayrı maliyetlendirip listelendiriyor. Vatandaş ise bu kalemleri bilmiyor. Özgür, 2017 yılına ait 549 milyon TL’ye ihale edildiği duyurulan bir otoyol projesi örneğinden ilerliyor:

• Güzergah kazı işleri için devletin çıkardığı birim teklifi 3,23 TL olmasına karşın, şirketin verdiği birim teklifi 29,7 TL. Yani fark 9,2 kat. Güzergah dolgu işleri için devletin çıkardığı birim teklifi 0,19 TL olmasına karşın şirketin verdiği birim teklifi 4,3 TL. Yani 22,63 kat.
• Birim fiyatları toplama tutara şöyle yansıyor: Devletin kazma ve doldurma işlemlerine çıkardığı maliyet 84 milyon TL olmasına karşın şirketin aynı işlemlere verdiği teklif 517,6 milyon TL.
• Böylece devlet tünellere %41, üstyapı işlerine %17, viyadük-köprülere %8, sinyalizasyona %16 ve güzergaha %12’lik pay biçerken; şirket sadece güzergah kalemine maliyetin %94’ü kadar pay biçiyor. Devlet de bunu kabul ediyor.
• Hafriyat kaleminin işi bittiğinde projenin %94’ü tamamlanmış oluyor. Biraz menfez, biraz tünel ile birlikte projenin %99’u bitmiş gösteriliyor. Biten işlerin değeri 231 milyon TL olmasına karşılık şirkete maliyet artışları da dikkate alınarak yapılan toplam ödeme, KDV hariç 658 milyon TL.
• Şirket kağıt üstünde projenin %99’unu bitirmiş göründüğünden dolayı Kamu İhale Kanunu kapsamında ödemesini alıyor, projeyi CV’sine yazdırıyor, hukuki işlemlerden sıyrılabiliyor.
• Oysa ortada yandaşa açılmış bir yol dışında otoyol bulunmuyor. Sayıştay’a göre %99’u bitmiş sayılan projelerin sadece %33’ü tamamlanmış durumda.
• Yarım kalan işler için kamu ya kendi olanakları ile devreye giriyor ya da yeniden ihale açıyor. Çark da işlemeye devam ediyor.

Devlet içinde yolsuzluk değil, devletin örgütlü yolsuzluğu

Cumhuriyet tarihinde ilk defa yolsuzluk ve kayırmacılık olmadığını ancak tepeden tırnağa bu denli bütünlüklü bir işleyişin AKP dönemi marifeti olduğunun altını çizen Özgür yazısını da şöyle noktaladı:

Sayıştay’ın yüzlerce sayfalık raporlarına bakınca meselenin, devlet içindeki yolsuzluk faaliyetleri değil, bizatihi yolsuzluğun örgütlü bir faaliyet olarak devlet mekanizması haline gelmesi olduğu görülüyor. Aksi halde, bakarken insanın yüzünü kızartan bu suistimal çarkıfeleğini siyasetçisi, bürokratı, iş dünyasının el ele verip neşeyle çevirmesi nasıl açıklanabilir ki?

Yazının tamamını okumak için tıklayın.

Sendika.Org