Trump, Rusya’yı suçlayarak nükleer silahsızlanmanın sac ayaklarından olan INF adlı anlaşmadan çekileceklerini duyurdu. İddiayı reddeden Moskova, askeri seçeneğe başvurabileceklerini söyledi
ABD Başkanı Donald Trump, Soğuk Savaş’ın bitişinin simgelerinden sayılan ve ABD ile Rusya arasındaki nükleer silahsızlanmanın sac ayaklarından olan INF adlı anlaşmadan çekileceklerini duyurdu. Trump, Rusya’nın anlaşma şartlarını ihlal ettiğini iddia ederken, Moskova yönetimi ise iddiayı reddetti, bu adımı “Çok tehlikeli” olarak niteledi, askeri seçeneğe başvurabileceklerini söyledi
Göreve geldikten sonraki 1,5 yıl içinde önce Paris İklim Değişikliği Anlaşması’ndan, ardından da İran ile nükleer anlaşmadan çekilen ABD Başkanı Donald Trump, bu defa da ABD ile Rusya arasındaki Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması’nı (INF) gözüne kestirdi.
Nevada’daki seçim konuşmasında konuşan Trump, Rusya’nın anlaşma kapsamındaki şartları yerine getirmediğini ileri sürdü, “Bu nedenle maalesef anlaşmayı feshedeceğiz ve ondan çekileceğiz” dedi.
Rusya ve Çin’in yeni bir anlaşma yapmaması durumunda nükleer silah üretimine başlayacaklarını duyuran Trump, selefi Baracak Obama’yı da Rusya’nın ihlallerine göz yummakla eleştirdi.
New York Times gazetesi, ABD’nin INF’den çekilmeyi planladığını, Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’un 22-23 Ekim’de yapması beklenen Moskova ziyaretinde Rus yetkilileri bu konuda bilgilendireceğini yazmıştı.
Trump’ın açıklamasına Rusya’nın tepkisi ise gecikmedi. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov, Trump’ın bu açıklamasını “Çok tehlikeli bir adım” olarak niteledi.
“Rusya’nın anlaşmayı ihlal ettiği” iddiasının temelsiz olduğunu ifade eden Ryabkov, ABD’nin Rusya’yı stratejik istikrar konusunda taviz vermeye zorladığını ve bunun için şantaj yoluna başvurduğunu, böylece de kendi ihlallerini örtmeye çalıştığını dile getirdi.
Sorunun çözümü için diyalogdan yana olduklarının altını çizen Ryabkov, buna karşın ABD’nin tek taraflı olarak anlaşmadan çekilmesi halinde askeri seçeneklere başvuracaklarını kaydetti.
Soğuk Savaş’ın bitişinin simgelerinden sayılan anlaşma, ABD ve Rusya’nın menzili 500 ila 5500 kilometre arasında olan karadan ateşlenebilir nükleer başlıklı füzelerin test edilmesini ve üretilmesini yasaklıyor. Denizden ateşlenebilir füzeler ise anlaşma kapsamında yer almıyor.
Kapsamı itibariyle her iki ülkenin elindeki nükleer silahların çok küçük bir bölümünü içeren INF’nin önemi, imzalandığı dönem ve sonrası itibariyle üzerinde görüşmeler yürütülen nükleer silahsızlanma anlaşmaları için örnek teşkil ediyor.
INF, 1987’de ABD Başkanı Ronald Reagan ile Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Michael Gorbaçov arasında imzalanmıştı. Sovyetler Birliği’nin 1991’de dağılmasının ardından Rusya, anlaşmanın yükümlülüklerini üstlenmişti.
INF, Soğuk Savaş’ın son düzlüğünde nükleer savaş tehdidini azaltmak amacıyla başlatılan üç ayaklı silahsızlanma sürecinin ilk parçası olmuştu. Sürecin diğer ayakları, stratejik silahların %30 oranında azaltılmasını sağlayan 1991 tarihli Stratejik Nükleer Silahların İndirimi Anlaşması (START) ile uzay silahları konusundaki müzakereler olmuştu.
INF’nin imzalanmasının ardından her iki ülke toplam 2 bin 700 füzesini imha etmiş, tesislerini de uluslararası örgütlerin denetimine açmıştı.
ABD’nin 11 Eylül 2001 saldırılarının ardından geliştirdiği yeni savaş konsepti çerçevesinde Anti-Balistik Füze Anlaşması’ndan (ABM) çekilmesi, INF’yi de tartıştırır hale gelmişti. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de 2007 yılında yaptığı bir açıklama ile INF’nin artık çıkarlarına hizmet etmediğini söylemişti.
Son 10 yılda her iki ülke karşılıklı olarak ihlal iddialarında bulunmuştu. Son olarak ABD ve NATO, Rusya’nın Novator 9M729 adlı yeni orta menzili füzesinin anlaşmayı ihlal ettiğini ileri sürmüştü. Moskova yönetimi ise bu iddiayı reddetmişti ama füzelerle ilgili bilgi vermekten de imtina etmişti.
Sendika.Org
