ABD Başkanı Donald Trump’ın İran nükleer anlaşmasından çekilme kararı aldığını açıkladıktan sonra başta İran olmak üzere anlaşmaya taraf ülkelerden tepki geldi
ABD Başkanı Donald Trump’ın İran nükleer anlaşmasından çekilme kararı aldığını açıkladıktan sonra başta İran olmak üzere anlaşmaya taraf ülkelerden tepki geldi
Trump’ın, ülkesinin İran nükleer anlaşmasından çekilme kararı aldığını açıkladıktan sonra başta İran olmak üzere anlaşmaya taraf ülkeler ile uluslararası ve bölgesel güçlerden açıklamalar geldi.
TRUMP, İRAN’LA VARILAN NÜKLEER ANLAŞMADAN ÇEKİLECEKLERİNİ AÇIKLADI
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesinin kabul edilemez olduğunu ve İran halkının taleplerini elde edebileceğini görmeleri halinde anlaşmanın devam edeceğini söyledi.
Ruhani, “Dışişleri bakanlığımıza önümüzdeki birkaç hafta içerisinde Avrupa ülkeleri, Rusya ve Çin’le gerekli görüşmeleri gerçekleştirmesi talimatı verdim. Eğer bu kısa zamanda biz, 5 ülkenin iş birliğiyle İran halkının nükleer anlaşmadan taleplerini elde edebileceğimizi görürsek nükleer anlaşma devam edecektir” dedi.
İran Cumhurbaşkanı Ruhani ayrıca, İran Atom Enerjisi Kurumu’na (IAEA) endüstriyel seviyede uranyum zenginleştirme çalışmalarına başlamaya hazır olun emri verdi.
Avrupa Birliği (AB) Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, İran’a hitaben yaptığı açıklamada “Kimsenin bu anlaşmayı bozmasına izin vermeyin. Bu anlaşma, diplomasinin bugüne kadar elde ettiği en büyük kazanımlardan biri, bunu birlikte yaptık. Bu anlaşma, kazan-kazan çözümünün diyalog ve taahhütle mümkün olduğunun bir göstergesi. Pozisyonlar ve çıkarlar farklı olsa bile, ortak bir payda bulunabileceğinin bir göstergesi. Bu anlaşma hepimize ait. Taahhütlerinize bağlı kalın, biz de kendi taahhütlerimize bağlı kalacağız. Hep birlikte, uluslararası toplum olarak nükleer anlaşmayı koruyacağız” ifadelerini kullandı.
AB Konseyi Başkanı Donald Tusk da Twitter hesabından “ABD Başkanı Donald Trump’ın İran nükleer anlaşması ve ticarete ilişkin politikalarına karşı AB birlik içinde hareket edecek” şeklinde paylaşımda bulundu.
Policies of @realDonaldTrump on #IranDeal and trade will meet a united European approach. EU leaders will tackle both issues at the summit in Sofia next week.
— Donald Tusk (@eucopresident) 8 Mayıs 2018
İngiltere Başbakanı Theresa May, Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Fransa Cumhurbaşkanı Emanuel Macron, Trump’ın kararına ilişkin ortak bildiri yayımlayarak “Hep birlikte biz, Kapsamlı Ortak Eylem Planı’na (JCPOA) devam eden bağlılığımızı vurguluyoruz. Bu anlaşma ortak güvenliğimiz için önemini koruyor” değerlendirmesinde bulunuldu.
İNGİLTERE, ALMANYA VE FRANSA: “NÜKLEER ANLAŞMAYA BAĞLIYIZ”
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Almanya, İngiltere ve ülkesinin ABD’nin İran nükleer anlaşmasından çekilme kararından dolayı üzüntü duyduğunu belirtti.
Macron, Twitter’dan yaptığı paylaşımda “Fransa Almanya ve İngiltere ABD’nin anlaşmadan çekilmesini üzüntüyle karşılıyor. Nükleer silahsızlanma rejimi tehlike altında” ifadelerini kullandı.
France, Germany, and the UK regret the U.S. decision to leave the JCPOA. The nuclear non-proliferation regime is at stake.
— Emmanuel Macron (@EmmanuelMacron) 8 Mayıs 2018
NATO, ABD’nin İran nükleer anlaşmasından çekilme kararının ardından tüm taraflara kapsamlı siyasi çözüm için çalışma çağrısında bulundu.
Anadolu Ajansı’nın (AA) haberine göre, konuya ilişkin AA muhabirine açıklama yapan NATO Sözcüsü Oana Lungescu, NATO’nun 2015 yılında İran nükleer anlaşmasını memnuniyetle karşıladığını ve tam olarak uygulanması gerektiği konusunda çağrıda bulunduğunu hatırlattı.
NATO’nun İran’ın anlaşmaya uyumlu davranıp davranmadığı konusu hakkında değerlendirme yetkisinin olmadığını kaydeden Lungescu, NATO müttefiklerinin İran’ın balistik füze geliştirme kabiliyeti konusunda endişe duyduğunu ifade etti.
Lungescu, NATO müttefiklerinin aynı zamanda “İran’ın Ortadoğu’da istikrarsızlaştırıcı faaliyetleri” konusunda da endişeleri bulunduğunu kaydetti.
NATO Sözcüsü Lungescu, “ABD’nin İran anlaşmasından çekilmesinin ardından tüm tarafların İran’ın nükleer silahlar geliştirmesini engelleyecek kapsamlı bir siyasi çözüm için çalışmasını teşvik ediyoruz” ifadelerini kullandı.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD’nin İran ile yapılan nükleer anlaşmadan ayrılma kararından memnuniyet duyduğunu belirtti.
İsrail Başbakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, Başbakan Netanyahu’nun ABD’nin nükleer anlaşma ile ilgili kararını “cesur adım” olarak değerlendirdiği kaydedildi.
Netanyahu, “İsrail, Trump’ın Tahran’daki terörist rejimle yapılan berbat anlaşmayı iptal eden cesur kararını tamamen desteklemektedir.” sözleriyle ABD’nin kararını desteklediğini bildirdi.
Nükleer anlaşmanın İran’ın Ortadoğu’daki manevra kabiliyetini artırdığını öne süren Netanyahu, “İsrail baştan beri anlaşmaya karşıydı. Bu anlaşma, İran’ın nükleer bombaya ulaşmasına giden yolunu engelleme yerine bilakis yolunu kolaylaştırıyordu.” ifadelerini kullandı.
İran’ın nükleer anlaşma ile balistik füze gücünü geliştirdiğini ve Ortadoğu başta olmak üzere tüm dünyayı tehdit ettiğini iddia eden Netanyahu, şunları kaydetti:
İsrail bunun için, Trump’ın tarihi bir adım attığına inanıyor ve başta Başkan (Donald) Trump olmak üzere cesur yönetimine teşekkür ediyor. İsrail aynı zamanda ABD yönetimine, Tahran’daki terörist rejimle kararlı mücadelesinden dolayı da teşekkür ediyor.
İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson, ülkesinin İran nükleer anlaşmasına kuvvetle bağlı olduğunu bildirdi.
Johnson, Twitter’dan yayımladığı mesajda, “ABD’nin İran nükleer anlaşmasından çekilmesinden derin üzüntü duyuyorum.” ifadesine yer verdi.
“İngiltere, Kapsamlı Ortak Eylem Planı’na (JCPOA) kuvvetle bağlı olmayı sürdürüyor.” ifadesini kullanan Johnson, ülkesinin Almanya, Fransa ve diğer ortakları ile bu anlaşmayı korumak için çalışacağını kaydetti.
Deeply regret US decision to withdraw from the Iran nuclear deal. UK remains strongly committed to the JCPoA, and will work with E3 partners and the other parties to the deal to maintain it. Await more detail on US plan.
— Boris Johnson (@BorisJohnson) 8 Mayıs 2018
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, ABD’nin İran nükleer anlaşmasından çekilmesi ve yaptırımları yeniden uygulamaya koymaya başlayacak olmasından derin endişe duyduğunu belirterek anlaşmanın taraflarına taahhütlerini yerine getirme ve tüm üye devletlere de nükleer anlaşmaya destek verme çağrısında bulundu.
Guterres, yazılı açıklamasında, İran ile varılan nükleer anlaşmanın nükleer silahsızlanma ve diplomaside büyük başarı olduğunu ve uluslararası barış ve güvenliğe katkıda bulunduğunu belirtti.
BM Genel Sekreteri, anlaşmanın uygulanmasına ilişkin tüm kaygıların anlaşma kapsamında tesis edilen mekanizmalarla ele alınması gerektiğini ve anlaşmayla doğrudan ilgili olmayan hususların bu başarıyı korumak için ön yargısız bir şekilde ele alınması gerektiğini vurguladı. Guterres, “ABD’nin İran nükleer anlaşmasından çekilmesi ve yaptırımları yeniden uygulamaya koymaya başlayacak olmasından derin endişe duyuyorum. Anlaşmanın taraflarına taahhütlerini yerine getirme ve tüm üye devletlere de nükleer anlaşmaya destek verme çağrısında bulunuyorum’’ ifadesini kullandı.
Öte yandan Rusya’nın BM Daimi Temsilci Yardımcısı Dimitry Polyansky, ABD’nin İran nükleer anlaşmasının ardından BMGK’nin toplanıp toplanmayacağına ilişkin gazetecilerin yönelttiği bir soruya “Bütün seçenekler masada” yanıtını verdi.
Trump yönetiminin bu kararının hayal kırıklığına uğrattığını ancak şaşırtmadığını belirten Polyansky, ABD’nin İran nükleer anlaşmasından çekilmesinin Ortadoğu’daki gerginliği artırmasını beklediklerini kaydetti.
Rusya Dışişleri Bakanlığı ise ABD’nin İran nükleer anlaşmasından çekilme kararını “derin hayal kırıklığı” olarak değerlendirdi.
Türkiye’den ilk tepki ise Ekonomi Bakanı Zeybekci’den geldi.
Ekonomi Bakanlığı’nın resmi Twitter hesabından konuya ilişkin “İran’a yönelik ABD’nin yaptırım uygulaması durumunda ticari fırsatlar da ortaya çıkabilir” paylaşımında bulunuldu.
Bakanımız Sn @ZeybekciNihat:”İran’a yönelik ABD’nin yaptırım uygulaması durumunda ticari fırsatlar da ortaya çıkabilir. Hükümet olarak süreci yakinen takip edip bu bağlamda ülkemizin çıkarlarını en iyi şekilde koruyucu önlemler alacağız”
— Ekonomi Bakanlığı (@_TCEkonomi) 8 Mayıs 2018
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın da Twitter hesabından yaptığı paylaşımda “ABD’nin nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesi, istikrarsızlığa ve yeni çatışmalara sebep olacak bir karardır” ifadesini kullandı.
ABD’nin nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesi, istikrarsızlığa ve yeni çatışmalara sebep olacak bir karardır.
Çok taraflı anlaşma, diğer ülkelerle devam edecektir.
Türkiye, nükleer silahların her türüne karşı olan kararlı tutumunu sürdürecektir.— Ibrahim Kalin (@ikalin1) 8 Mayıs 2018
Trump’ın kararı, ABD işbirlikçisi Körfez monarşileri tarafından da desteklendi.
Suudi Arabistan’ın resmi ajansı SPA’da yer alan açıklamada, Riyad yönetiminin “Trump’ın, ülkesinin İran’la nükleer anlaşmadan ayrılacağını ve 2015’te askıya alınan İran ekonomik yaptırımlarının en güçlü şekilde yeniden hayata geçirileceğini açıklamasından memnuniyet duyduğu” belirtildi.
İran’ın yaptırımların kaldırılmasından sonra ekonomik avantajlardan faydalandığı ve bunu “bölgeyi istikrarsızlaştırma faaliyetlerine devam etmek için kullandığına” dikkat çekilen açıklamada, şu ifadelere yer verildi:
Uluslararası toplumu; halkına karşı katliamlar gerçekleştiren ve kimyasal silah kullanan Beşar Esad’a, Hizbullah’a ve Husilere verdiği destek dolayısıyla aynı zamanda bölgeyi istikrarsızlaştıran faaliyetleri nedeniyle İran’ın karşısında yer almaya çağırıyoruz.
Öte yandan Bahreyn’in resmi haber ajansı BNA’da yer alan açıklamada ise “Bahreyn, ABD’nin, İran’ın uluslararası yasalara aykırı bir şekilde bölgeye terör ihraç etmeye devam etme çabalarına karşı duruşuna bağlılığını yansıtan söz konusu kararına tam destek veriyor” ifadeleri kullanıldı.
Açıklamada ayrıca, anlaşmayı imzalayan tüm taraflara bölgedeki barış ve huzurun sorumluluğunu göz önüne alarak ABD ile benzer kararlar almaları çağrısı yapıldı.
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) de Trump’ın söz konusu kararını desteklediğini duyurdu.
BAE’nin resmi ajansı WAM’da yer alan Dışişleri ve Uluslararası İşbirliği Bakanlığı’nın açıklamasında, uluslararası toplum ve nükleer anlaşmaya katılan taraflara, “Trump’ın nükleer silahların ve diğer kitle imha silahlarının uluslararası güvenliğin ve istikrarın korunması için Ortadoğu’dan çıkartılması yönündeki duruşuna destek olma” çağrısında bulunuldu.
Sendika.Org, AA, BBC Türkçe, Reuters, Sputnik
