24 saatten kısa bir süre içinde Peşmerge güçleri büyük ölçüde çatışmaksızın Kerkük’ü terk etti ve resmi binalar Irak ordusu ve federal polis tarafından devralındı
Irak ordusu ve Haşd el-Şaabi birlikleri, 24 saatten kısa bir süre içinde Kerkük’ü Peşmerge güçlerinden aldı. Operasyon “Askeri araç hareketliliği koordinasyon dahilinde gerçekleşti” diyen ABD tarafından yarı örtük olarak desteklenirken, büyük ölçekli çatışmalar yaşanmadı.
Irak merkezi yönetimine bağlı güçler 15 Ekim’i 16 Ekim’e bağlayan saatlerde Kerkük operasyonunu başlattı. Irak ordusu ve Haşd-el Şaabi birlikleri askeri üs ve petrol sahalarını alacaklarını belirtirken, Kürt yetkililer de Irak güçlerinin bu amaçla harekete geçtiğini doğruladı. İki taraftan da hem savaştan kaçınılacağı hem de gerektiğinde silah kullanılacağı yönünde açıklamalar gelirken, ABD uçakları Kerkük semalarında uçmaya başladı. Kerkük çevresinde çatışmalar ve karşılıklı top atışları yaşandı ancak büyük çaplı bir çatışma gözlenmedi. Haşd-el Şaabi, Peşmerge güçlerinin çekildiği bazı güney yerleşimlerine girdi. Sabah saatlerinde Irak ordusu Tuzhurmatu’da, bazı askeri üs ve petrol sahalarında kontrol sağlandığını belirtirken, Peşmerge güçleri de Kerkük’ün durumunu görüşmek üzere ABD liderliğindeki koalisyonla Erbil’de toplantıya geçti. Kürdistan Yurtseverler Birliği’ne (KYB) bağlı Peşmergeler çatışmadan geri çekilirken, Barzani yönetimine yakın medya organlarında KYB’yi suçlayana haberler yayımlanmaya başladı. 24 saat geçmeden Peşmerge büyük ölçüde çatışmaksızın kenti terk etti ve resmi binalar Irak ordusu ve federal polis tarafından devralındı.
Bağdat ile Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) arasında Kerkük’ün idaresi konusunda günlerdir tırmanan gerilimin ardından, Irak güçleri Kerkük operasyonunu başlattı. 15 Ekim’i 16 Ekim’e bağlayan saatlerde başlayan ve 24 saat geçmeden büyük ölçüde tamamlanan operasyon ve bölgede yaşananlara ilişkin dakika dakika gelişmeler:
17.59: Tuzhurmatu’da Kürt kaymakam Şelal Abdül’ün görevden alındığı belirtildi. Rudaw sitesi, Selahaddin valisinin Abdül’ün yerine Arap bir yetkiliyi atadığını duyurdu.
17.37: Türkiye, hava sahasını IKBY’ye kapattı. Hükümet sözcüsü Bekir Bozdağ, hem hava sahasının kapatıldığını, hem de (Habur’un karşısında yer alan) İbrahim Halil Sınır Kapısı’nın Bağdat yönetimine devredilmesi için çalışmaların başlatıldığını açıkladı.
17.19: Katar merkezli El Cezire televizyonunun haberinde, “Irak ordusunun Kerkük’te tam kontrolü ele geçirdiğini açıkladığı” belirtildi. Rudaw da haberi El Cezire’ye dayanarak verdi. Kürt yetkililerden henüz açıklama gelmiş değil.
16.58: Kerkük’te valilik binasının ABD eğitimli Irak özel kuvvetlerinin kontrolüne geçmesinin ardından, binaya nisan ayında asılan Kürdistan bayrağının indirildiği belirtiliyor. Reuters’ın Kerkük’teki yerel kaynaklarına dayandırdığı habere göre, binada şu an sadece Irak bayrağı dalgalanıyor. Kerkük’ün azledilen valisi Necmeddin Kerim’in kentin resmi kurumlarında Irak bayrağının yanı sıra Kürdistan bayrağının da asılması kararı Bağdat’ın tepkisini çekmişti.
16.52: IKBY’nin ikinci büyük partisi konumundaki Değişim Hareketi (Goran), Irak güçleri ve Haşd-el Şaabi’ye Kerkük’ü terk etme çağrısı yaptı. Goran açıklamasında uluslararası topluluklara da seslenilerek, “Irak hükümetinin halkın güvenliğini tehdit etmesine izin verilmemesi” talep edildi. Rudaw’ın aktardığına göre açıklamada, Bağdat’tan ele geçirdiği yerleri teslim etmesi de istendi.
Açıklamada savaşın yerine diyalog yoluna başvurulması da talep edilirken, KYB ve KDP’ye de eleştiri getirildi. Goran, “Zamansız referandumun yapılması sonucu KYB ve KDP, Kürdistan halkının kazanımlarını bu denli tehlike altına aldı” ifadelerini kullandı; “Kürdistan yönetiminin sorumluluktan uzak davrandığı”nı savundu. Goran, ulusal çıkarlar doğrultusunda diyaloğa hazır olduğunu da vurguladı.
16.11: Reuters ajansı güvenlik kaynaklarına dayandırdığı haberinde, Kerkük’ün merkezindeki valilik binasının Irak elit güçlerinin kontrolüne geçtiğini, bu sırada çatışma yaşanmadığını duyurdu. Haberde, ABD eğitimli elit güçlerin valilik binasına yaklaşık on Humvee ile geldiği belirtildi.
16.08: Irak Başbakanı Haydar el-İbadi, Kerkük ve IKBY’nin kontrolündeki diğer tartışmalı bölgelerde göndere Irak bayrağının çekilmesi talimatı verdi.
15.59: Kerkük’te peşmerge kontrolünde bulunan Havana ve Bay Hasan petrol rafinerilerinde üretimin durdurulduğu öne sürüldü. Reuters’a konuşan bir kaynak, Kürt operatörlerden aldığı bilgiye göre rafinerilerdeki sivil çalışanların evlerine gönderildiğini söyledi. Buna göre, güvenlik endişesi geçene dek iki rafineride de üretim yapılmayacak. Reuters’ın kaynağının verdiği bilgiye göre, Havana ve Bay Hasan rafinerilerinde günde 350 bin varil petrol üretiliyor.
Kerkük’te şu an merkezi hükümetin kontrolünde bulunan Kuzey Petrol Şirketi’nin rafinerisinde üretimin devam ettiği belirtiliyor.
15.45: ABD öncülüğündeki uluslararası koalisyon gerilimin ‘bir yanlış anlaşmadan kaynaklandığını ve kasıtlı olmadığını’ savundu. Yazılı açıklamada, “Koalisyon güçleri Irak hükümeti ya da Kürdistan Bölgesi Hükümeti’nin, Kerkük çevresindeki faaliyetlerine destek vermiyor. Ancak yer yer çatışmaların yaşandığından haberdarız” denildi. Açıklamada, “Koalisyon, Kerkük çevresindeki askeri araç ve insani hareketliliği takip ediyor. Askeri araç hareketliliği şimdiye kadar koordinasyon halinde olmuştur ve hiçbir saldırı yaşanmamıştır” ifadeleri kullanıldı.
15.42: KYB, kendilerine bağlı Peşmergelerin bazı noktalardan çekildiği suçlamasını reddetti. KYB Politbüro Üyesi ve partinin önceki hafta hayatını kaybeden lideri Celal Talabani’nin eşi Hero İbrahim Ahmed, “Kerkük’ün uluslararası planlarla yüz yüze kaldığını ve partisinin kenti korumaya devam edeceğini” söyledi.
Hero İbrahim Ahmed yazılı açıklamasında, “KYB’nin kuruluşundan beri Kürt halkının meşru haklarını ve kaderini tayin etmesi için mücadele ettiğini ve bu uğurda bedeller ödediğini” belirtti. Rudaw’ın aktardığına göre, Hero İbrahim, “Kerkük şu an uluslararası bir planla yüz yüze kalmış durumda. KYB’li kahraman Peşmergeler de bu kenti kahramanca savunmuştur” dedi.
ABD, koalisyon güçleri ve Bağdat’ın birkaç gün önce ilgili tüm taraflara Kerkük’te yaşanacaklara ilişkin uyarıda bulunduğunu hatırlatan Hero İbrahim, şöyle devam etti: “Ne yazık ki korkulan oldu. Bazı medya kuruluşları KYB güçlerinin bulundukları mevzilerden geri çekildiğini duyuruyor. Bu tür söylemler düşmana hizmet eder. Aile fertlerimden Aras, Pavel, Kubad, Lahur ve Polad Talabani şu an kahraman peşmergelerle aynı safta yer alıyor. Kerkük halkından ricamız; yalan yanlış söylemlere inanmayın. Kenti savunmaya devam edin. Bizler de her zamanki gibi ön saflarda, tüm gücümüzle kahraman peşmergelerlerimizle birlikte Kerkük’teki vatandaşlarımızı koruyacağız.”
15.19: ABD’nin Bağdat Büyükelçiliği, Kerkük’teki gelişmeler konusundaki yazılı açıklamasında, taraflara itidal çağrısı yaptı.
Açıklamada, “Kerkük’ten gelen şiddet haberler konusunda son derece endişeliyiz” denildi; “Merkezi ve bölgesel hükümetin yetkilileriyle gerilimi düşürme yönündeki çalışmalarımız sürerken, bütün tarafları askeri adımlara derhal son vermeye çağırıyoruz” ifadeleri kullanıldı.
14.30: Peşmerge Genel Komutanlığı, KYB içindeki bir grubu Irak ordusuna Kerkük’te yardım etmekle suçladı.
Peşmerge Genel Komutanlığı açıklamasında, bazı birliklerin Irak ordusu karşısında çekilmesinden “bazı KYB yetkilileri” sorumlu tutuldu. Açıklamada, “Maalesef KYB’nin bazı yetkilileri de Kürdistan halkına yönelik bu planın destekçisi olmuş, KYB bayrağı altında Kürdistan için canlarını feda eden Kürdistan’a ve şehitlere tarihi ve büyük bir ihanet etmişlerdir. Bu birkaç yetkili, bazı hassas bölgeleri çatışmadan, Haşd el-Şaabi ve İran Pasdaran Ordusu’na teslim ederek [IKBY’nin KYB’li Başkan Yardımcısı] Kosret Resul’ü yalnız bırakmışlardır” denildi.
Açıklamada, “Bağdat’ın ağır bedel ödeyeceği” de belirtildi.
Rudaw’da yayımlanan açıklamanın tam metni şöyle:
“Irak hükümeti, Haşd el-Şaabi ve Pasdaran Ordusu’nun Kudüs Karargahı tarafından yapılan saldırı, özgürlük talebinde bulunan Kürdistan halkından ve mertçe tavır gösteren kahraman Kerkük halkından intikam almaktır.
Maalesef KYB’nin bazı yetkilileri de Kürdistan halkına yönelik bu planın destekçisi olmuş, KYB bayrağı altında Kürdistan için canlarını feda eden Kürdistan’a ve şehitlere tarihi ve büyük bir ihanet etmişlerdir. Bu birkaç yetkili, bazı hassas bölgeleri çatışmadan, Haşd el-Şaabi ve İran Pasdaran Ordusu’na teslim ederek Kosret Resul’ü yalnız bırakmışlardır.
Bütün taraflara, bu saldırının, Haşd el-Şaabi ve Iraklı güçlerin ABD yapımı Abrams tankları, zırhlıları ve silahları ile koalisyonun verdiği silahlarla yaptığını duyuruyoruz. Bir süredir, IŞİD’e karşı savaş adı altında Irak ordusu ve Haşd el-Şaabi’ye verilen bu ABD yapımı silahlar, Peşmergenin ihtiyaç duymasına rağmen, IŞİD’le savaşta, terörle mücadelede kendilerine verilmemiştir.
Kürdistan halkı, bazı kirli yetkililerle Irak hükümeti ve Pasdaran Ordusu’nun varlığına rağmen, Kürdistan Peşmerge Güçleri’nin yüksek moralle tüm bölgelerde kahramanca savunma yapacağından emin olsun. Kürdistan halkının iradesinin planlarla başarıya ulaşmasının mümkün olmayacağını vurguluyor, Kürdistan halkının düşmanlarının başarıya ulaşmayacağını belirtiyoruz.
Halkın ve ülkenin tüm gerçek peşmergelerinden ve direnişçi toplumdan, saldırının kırılması için ellerinden gelen direnişi göstermelerini istiyoruz. Kürdistan halkına savaş dayatmanın birinci dereceden sorumlusu İbadi hükümetidir ve bu zulmün bedelini ağır şekilde ödeyecektir.”
14.08: Rusya’dan Kerkük açıklaması geldi. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Bağdat ile Erbil arasındaki tüm sorunların barışçı yollardan çözülmesi ve Irak’ın toprak bütünlüğünün korunması gerektiğini söyledi. Peskov, basın mensuplarının Rusya’nın arabuluculuk yapıp yapmayacağı sorusuna, “Moskova, Bağdat ile iyi ilişkileri destekliyor. Irak ile önemli bir ticaret hacmine sahibiz. Bunun yanı sıra Iraklı Kürtlerle de tarihsel olarak sıcak ve dostane ilişkilerimiz var. Rusya, hem Irak’la hem de IKBY ile olan ilişkilerini önemsiyor” yanıtını verdi.
Sputnik’in haberine göre, Peskov açıklamasında ‘Rusya’nın Bağdat ile Kürtler arasındaki tüm sorunların Irak’ın toprak bütünlüğü esas alınarak diplomatik araçlarla ve barışçıl yollardan çözülmesinden yana olduğunu’ söyledi; ‘Kürtlerin meşru haklarına ve çıkarlarına saygı gösterilmesi gerektiğinin’ altını çizdi.
13.40: Bağdat yönetimi, bağımsızlık referandumuna destek veren ve azledilen Kerkük Valisi Necmeddin Kerim’in yerine yeni bir atama yaptı. Irak Başbakanı Haydar İbadi’nin bu göreve, Kerim’in yardımcısı olan Arap asıllı Rakan Said Ali Cuburi’yi vekaleten atadığı belirtildi. Rudaw sitesi, Cuburi için “Kürtlere düşmanlığıyla biliniyor” ifadelerini kullandı.
13.29: BBC Türkçe’nin haberine göre, BBC muhabiri Orla Guerin, Irak ordusunun ele geçirildiğini açıkladığı, K1 Askeri Üssü ve Kerkük Havalimanı bölgesini gören bir noktadan bu fotoğrafı ve mesajı paylaştı:
“Kerkük Havalimanı ve K1 Askeri Üssü tarafından dumanlar yükseliyor. Şehir hızla boşalıyor”
Smoke rising in the direction of #Kirkuk airport and K1 military base. City is emptying rapidly. pic.twitter.com/8N6XeuJZsG
— Orla Guerin (@OrlaGuerin) 16 Ekim 2017
12.40: Dışişleri Bakanlığı, Bağdat hükümetinin düzenlediği Kerkük operasyonunun yakından izlendiğini açıklayarak, “ Irak Hükümeti’nin Kerkük şehrinde anayasal egemenliği tesis ettiğini” belirtti.
Kerkük’teki Gelişmeler ve Irak Hükümeti’nin Tutumu Hk. https://t.co/ucPsZ7T861
— Dışişleri Bakanlığı (@TC_Disisleri) 16 Ekim 2017
“Kerkük’teki Gelişmeler ve Irak Hükümeti’nin Tutumu Hakkında” başlığı ile yayınlanan Dışişleri Bakanlığı metninde PKK’nin Kerkük’teki varlığına ilişkin de geniş bir bölüm yer aldı:
Irak Hükümeti’nin Kerkük’te PKK terör örgütü elemanlarına müsamaha gösterilmeyeceğine, bunların mobilize edilmesinin savaş ilanı telakki edileceğine ilişkin açıklamasını memnuniyetle karşılıyoruz. IKBY’yi son dönemde yaptığı vahim yanlışlara bir yenisini eklememesi yönünde ikaz ediyoruz. Kerkük’te toplumsal huzur ve barışı bozmaya yeltenebilecek PKK terör örgütünün bu bölgede melce bulmasına vesile olanlar tarafımızdan da sorumlu tutulacaktır. Bu vesileyle, Irak’ın siyasi birliğinin ve toprak bütünlüğünün korunmasına atfettiğimiz önemi bir kez daha vurguluyoruz. Irak topraklarındaki PKK mevcudiyetinin sonlandırılması bağlamında Irak Hükümeti ile her türlü işbirliğine hazır olduğumuzun altını çiziyoruz.
Türkiye, ülkede kalıcı barış ve istikrarın tesis edilebilmesini teminen atacağı adımlarda Irak Hükümeti’nin yanında yer alacaktır.
12.06: Irak ordusu, K1 askeri üssünden sonra Kerkük Havalimanı’nın da ele geçirildiğini duyurdu.
Ordu yetkilileri, petrol sahalarının kontrolünün de sağlandığını açıklamıştı.
11.39: Rûdaw’ın haberine göre Tuzhurmatu Asayişi Müdürü Kawe Mele Perwez, bazı Peşmerge birliklerinin çekilmesinden dolayı, Haşd-el Şaabi’ye bağlı güçlerin, Kürtlerin bulunduğu mahallelere girdiğini söyledi. Kawe Mele Perwez, “Savunuyoruz. Ancak ne yazık ki bazı Peşmerge birliklerinin çekilmesinden dolayı Haşd-el Şaabi’ye bağlı gruplar, Kürt mahallelerine girdi” dedi.
Sabah saatlerinde ise Irak ordusu askeri üs ve petrol sahalarında kontrol sağlandığını belirtirken, Peşmerge komutanları ABD liderliğindeki koalisyon güçleriyle Erbil’de toplandı. ABD, Bağdat ve Erbil’in çatışmamasından, Irak’ta istikrarın korunmasından ve IŞİD’e karşı mücadeleye odaklanmasından yana tavır belirtiyor.
Kürdistan Yurtseverler Birliği’ne (KYB) bağlı Peşmergeler çatışmadan geri çekilirken, Barzani yönetimine yakın medya organlarında KYB’yi suçlayan haberler yayımlanmaya başladı.
#Dakuk’tan da çekildiler https://t.co/GROgB3Qmmc#KurdistanBlockade pic.twitter.com/eaRhdKJWoA
— Rûdaw Türkçe (@RudawTurkce) October 16, 2017
10.49: IKBY başkanı Mesut Barzani’nin sözcüsü Ari Mamchae, “Irak güçleri Kürtlere karşı savaş başlattı” açıklamasını yaptı.
Mamchae’nin açıklaması şu şekilde:
Ne yazık ki Irak hükümeti masaya oturup bizimle konuşmak yerine, askerlerini göndererek bize saldırmaya başladı. Konuşma taleplerimizi reddederek bize karşı bir savaş başlattılar.
Erbil merkezli yayın kuruluşu Rudaw da Peşmerge güçlerinin Kerkük’ün güneyindeki mevzilerinden ayrıldığını duyurdu.
10.12: Irak ordusundan operasyona ilişkin yapılan açıklamada, “Güçler ilerlemeye devam ediyor” denildi.
Açıklamada, Kerkük’ün güneyindeki çeşitli pozisyonların ele geçirildiği, kontrolü sağlanan yerler arasında Kuzey Gaz Şirketi ve yakındaki bir fabrikalar bölgesinin de bulunduğu belirtildi.
Irak ordusu yetkilileri Kerkük’ün batısındaki K1 Askeri Üssü’nün de ele geçirildiğini açıklarken Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nden konuyla ilgili bir bilgilendirme yapılmadı.
09.00: Fırat Haber Ajansı’nın (ANF) haberine göre, PKK’nin askeri kanadı HPG’nin, Kerkük’te “halkı korumak için savunma hattı oluşturmaya başladığı” belirtildi.
Haberde, “Bölgede bulunan HPG Güçleri Komutanlığı, ‘Kerkük’ü savunmak isteyenler mevzilerimize doğru gelsin’ çağrısında bulundu” ifadesi yer aldı.
08.53: Erken saatlerde ABD Savunma Bakanlığı’nın taraflara diyalog çağrısı ve Irak’ın birliği vurgusu yaptığı açıklamasından sonra ABD Dışişleri Bakanlığı da Kerkük’teki gelişmelerle ilgili bir açıklama yayımladı.
Bakanlık, Kerkük’ten gelen çatışma haberlerinden dolayı ‘çok kaygılı olduklarını’ belirtti. Açıklamada ABD’nin Kerkük’teki gelişmeleri yakından takip ettiği aktarıldı.
08.44: IKBY’den yapılan açıklamada gece, Kerkük’ün güneyindeki iki ayrı noktadan operasyon başlatıldığı belirtildi.
Açıklamada, “Peşmerge güçleri Haşdi Şabi tarafından kullanılan en az beş askeri aracın imha edildiği” belirtildi.
03.14 Mesud Barzani de Peşmerge’ye savaşa girilmemesi ama gelen saldırılara yanıt verilmesi talimatını verdi. İlerleyen saatlerde Tuzhurmatu’dan çatışma haberleri gelirken, Mesud Barzani’nin başdanışmanı Hemin Hawrami, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Peşmerge komutanlarıyla konuştuklarını ve Peşmerge’nin iki saldırıyı püskürttüğünü belirtti.
A Peshmerge commander from first brigade confirmed that they have ambushed four advancing PMF Hamvees, destroyed all of them and pushed them back in Taza Khuramtu
— Hemin Hawrami (@heminhawrami) October 16, 2017
02.17 Irak Başbakanı Haydar el-İbadi, Kerkük operasyonunun başladığını duyururken, Irak güvenlik güçlerine Peşmerge ile işbirliği yapmaları, çatışmalardan kaçınmaları ve sivilleri korumaları yönünde talimat verdi. Operasyonun askeri üs ve petrol sahalarının kontrolünü devralma hedefli olduğu belirtildi.
The PM orders ISF to cooperate with Peshmerga and avoid confrontations, and to protect all civilians in the province
— Government of Iraq (@IraqiGovt) October 15, 2017
01.53: Barzani’nin yayın organı Rudaw, Irak ordusu ve Haşd el-Şaabi’ye bağlı birliklerin Kerkük’e doğru harekete geçtiğine ilişkin görüntüler paylaştı.
Hashd al-Shaabi forces and Iraqi army moves towards Kurdish controlled Kirkuk city. #KurdistanBlockade pic.twitter.com/sEwcAGQ6Fs
— Rudaw English (@RudawEnglish) 15 Ekim 2017
01.36: Irak güçleri askeri üs ve petrol sahalarında herhangi bir direniş olmadan ilerlediklerini söylerken, Perşmerge güçleri bu iddiaları yalanlayarak K1 askeri üssü ve Kerkük havaalanında kontrolü elde tuttuklarını belirtti. Azledilen Kerkük Valisi tarafından kenti Iraklı güçlere karşı korumak için silah başına geçme çağrısı yapıldı.
The governor of #Kirkuk urges people to take up arms to protect the city against Shiite Hashd al-Shaabi and Iraqi army. #KurdistanBlockade pic.twitter.com/gsnPNcIcaj
— Rudaw English (@RudawEnglish) October 15, 2017
01.24: Erbil merkezli Kurdsitan24 televizyonu, Haşd el-Şaabi birliklerinin Kerkük sınırındaki Taze ilçesinden kente doğru harekete geçtiği bildirdi.
Kurdistan24’ün Kerkük muhabiri, Haşd el-Şaabi’nin Kerkük’e ilerlemesi üzerine Peşmerge güçlerinin de teyakkuza geçtiğini kaydetti.
00.51: Kürdistan Bölgesi Güvenlik Konseyi’nin resmi Twitter hesabından yapılan açıklamada da operasyon doğrulandı ve Irak güçlerinin K1 üssü ve petrol sahalarını almak için Kerkük’ün güneyindeki Taze’den ilerlemeye başladığı belirtildi.
Iraqi forces/PMF now advancing from Taza in South of Kirkuk in a major op w/ intention to enter the city and takeover K1 base & oil fields.
— KR Security Council (@KRSCPress) October 15, 2017
Sendika.Org
