Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde yaklaşık 4 milyon kişinin oy kullandığı bağımsızlık referandumunda katılım oranı yüzde 72,16 oldu. Bağımsızlık referandumuyla ilgili gün boyunca yaşanan tüm gelişmeleri derledik
Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde tehditlerin gölgesinde bağımsızlık referandumu gerçekleştirildi. Yaklaşık 4 milyon kişinin oy kullandığı bağımsızlık referandumunda katılım oranı yüzde 72,16 oldu. Bağımsızlık referandumuyla ilgili gün boyunca yaşanan tüm gelişmeleri derledik
Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde (IKBY) düzenlenen bağımsızlık referandumu için oylama bugün (25 Eylül) sabah 08.00’da başladı. Oylamanın başladığı saatlerde AKP iktidarı ise Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklama ile uluslararası topluma sonuçları tanımama çağrısı yaptı.
Referandum; Erbil, Süleymaniye ve Duhok illerinin yanı sıra tartışmalı Kerkük’te ve Selahaddin’in Tuzhurmatu, Diyala’nın Hanekin ilçeleri ile Celavla ve Karatepe kasabalarında yapıldı. Büyük kısmı Iraklı Kürt olan yaklaşık 5 milyon seçmenin referandumda oy kullanma hakkı bulundu. Yerel saatle sabah 08.00’de açılan sandıkların 18.00’da kapanması bekleniyordu, ancak bir saat uzatılarak 19.00’da kapatıldı. Sandıkların kapanmasının ardından resmi sonuçların 72 saat içinde açıklanması bekleniyor.
Bağımsızlık referandumuyla ilgili gün boyunca yaşanan tüm gelişmeler:
23.49: IKBY Bağımsız Yüksek Seçim ve Referandum Komisyonu, bağımsızlık referandumuna katılım oranını yüzde 72,16 olarak açıkladı.
Rudaw’ın haberine göre, komisyonun sözcüsü Şirvan Zırar tarafından yapılan açıklamada, “IKBY ve idaresi dışındaki Kürdistani bölgelerde düzenlenen bağımsızlık referandumunda 4 milyon 581 bin 255 oy kullanma yetkisine sahip seçmenden 3 milyon 305 bin 925’i oy kullandı” denildi.
23.15: Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreter Sözcüsü Stephane Dujarric, günlük basın brifinginde, Genel Sekreter Antonio Guterres’in Irak’ın egemenliği, toprak bütünlüğü ve birliğine saygı duyduğunu söyledi.
AA’nın haberine göre, Irak merkezi hükümeti ve IKBY arasında öne çıkan bütün sorunların “diyalog ve uzlaşı” yoluyla çözülmesi gerektiğini bir kez daha yineleyen Dujarric, “Genel Sekreter, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin bugün düzenlediği referandumun bölgeyi istikrarsızlaştırma potansiyelinden endişe duyuyor” ifadesini kullandı.
23.07: Rudaw’ın aktardığına göre, sayılan 266 bin 349 oyun yüzde 93,12’si “evet”, yüzde 6.88’i ise “hayır” çıktı.
22.15: Barzani’nin yayın organı Rudaw’ın aktardığına göre, sayılan 138 bin 585 oyun yüzde 97.08’inin “evet”, yüzde 2.92’si ise “hayır” çıktı.
22.14: IKBY’nin başkenti Erbil kentinde, bağımsızlık referandumu sonuçları henüz açıklanmadan kutlamalar başladı. Binlerce kişi, referandumun düzenlenmesi ve yüksek bir katılımın olmasından dolayı caddelere çıktı.
22.13: ABD, IKBY’nin bağımsızlık referandumuna ilişkin “Irak’ın toprak bütünlüğünün önemine” vurgu yapan bir açıklama yaptı.
Beyaz Saray Sözcüsü Sarah Sanders, bugünkü günlük basın brifinginde referandumun sorulması üzerine, “IŞİD’i yok etmek ve İran’a karşı koymak için birleşik bir Irak görmeyi umut ediyoruz” dedi.
20.50: Rudaw’ın haberine göre, IKBY bağımsızlık referandumunda şehirlere göre katılım oranları şöyle:
Erbil’de yüzde 86, Duhok’ta yüzde 90, Kerkük’te yüzde 78.77, Ninova Ovası’nda yüzde 86, Hanekin’de yüzde 92, Akre’de yüzde 94, Gulala’da yüzde 78, Zaho’da yüzde 94, Karatepe’de yüzde 62, Cebare’de yüzde 76, Soran’da yüzde 86, Mahmur’da yüzde 87.3, Amediye’de yüzde 89, Çoman’da yüzde 91, Mergesor’da yüzde 98, Rewanduz’da yüzde 90.
20.17: Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), IKBY’den aldıkları lisansla yayınlarını gerçekleştiren “K24 TV”, “WAAR TV” ve “Rudaw TV” kanallarının TÜRKSAT’tan çıkarılmasıyla ilgili işlem başlattı.
Konuya ilişkin Anadolu Ajansı’nın (AA) haberinde, “Yayın incelemeleri sonucu söz konusu kanallardan Türkiye Cumhuriyeti Devleti sınırları içinde açıkça başka isimlendirmelerle yıkıcı ve bölücü mahiyette yayın ve nitelendirmeler yapıldığı tespit edildi” ifadesi yer aldı.
RTÜK, IKBY kanallarını TÜRKSAT’tan çıkarıyor https://t.co/FA6wG0B1tr pic.twitter.com/Qhp9OZaGmB
— ANADOLU AJANSI (@anadoluajansi) 25 Eylül 2017
20.06: AKP’den IKBY’ye karşı yeni hamleler gelmeye devam ediyor. Türkiye’nin Irak sınırında yaptığı tatbikata Irak askerlerinin de katılacağı açıklandı. Irak askerleri akşam saatlerinde Türkiye’ye geldi.
Konuya ilişkin Genelkurmay Başkanlığı’nın internet sitesinden yapılan açıklamada, “Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından 18 Eylül 2017 tarihinden itibaren Silopi/Habur bölgesinde icra edilmekte olan tatbikatın üçüncü safhasına 26 Eylül 2017 tarihinde başlanacaktır. Tatbikatın bu safhası, bugün akşam saatlerinde bölgeye intikal eden Irak Silahlı Kuvvetlerine bağlı birlik/unsurların da katılımı ile birleşik olarak icra edilecektir” ifadeleri yer aldı.
19.00: Bağımsızlık referandumunda oy verme işlemi tamamlandı ve sandıklar kapandı. Oyların sayılmasına başlandı.
18.25: İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun, İsrail hükümet yetkililerine IKBY’deki bağımsızlık referandumu konusunda konuşma yasağı getirdiği belirtildi.
Gazete Duvar’ın aktardığı habere göre, Reuters’in ulaştığı bir İsrailli bakan, “Netanyahu bizden bu konuda yorum yapmamızı istedi” dedi. İkinci bir İsrailli yetkili de talimatı teyit ederek, konu için ‘çok hassas’ nitelemesi yaptı.
İsrail, bölge ülkeleri arasında referanduma destek veren tek ülke.
17.53: Rudaw’ın haberine göre, IKBY Bağımsız Yüksek Seçim ve Referandum Komisyonu, oy verme işleminin bir saat uzatıldığını açıkladı. Bu kararla, sandıklar 19.00’da kapanacak.
17.20: Kerkük Valiliği, referandumda oy verme işleminin son bulmasından sonra kentte gece sokağa çıkma yasağı ilan etti.
17.13: Çoğunluğunu Şiilerin oluşturduğu ve Irak ordusuyla birlikte IŞİD’e karşı savaşan Haşd el-Şaabi’den (Gönüllü Halk Güçleri), Kerkük açıklaması geldi.
Haşd el-Şaabi komutanlarından Kerim Nuri AFP’ye demecinde, “Bir sonraki hedefimiz, başkomutanın emirlerine uymayan yasadışı gangsterler tarafından işgal edilmiş Kerkük ve diğer tartışmalı bölgeler olacak” dedi.
Bağdat yönetiminin Haşd el-Şaabi’nin Kerkük’e ilerlemesini resmen isteyip istemediği bilinmiyor. Kerkük şu an Peşmerge’nin kontrolünde.
17.03: Bağdat yönetimi, “Kerkük’e asker gönderildiği” yönündeki iddialara açıklık getirdi. Irak Başbakanı Haydar el-İbadi’nin medya ofisinden yapılan açıklamada, asker gönderme kararının tartışmalı bölgeler olan Kerkük, Hanekin, Mahmur, Şengal ve Calavla için, “vatandaşları koruma” amacıyla alındığı belirtildi.
Açıklamada, “Haydar el-İbadi, vatandaşların IKBY’nin kontrolündeki bölgelerde karşılaşabilecekleri tehdit ve zorlamalardan korumak için güvenlik güçlerini yönlendirdi” ifadeleri kullanıldı.
16.10: İran, IKBY ile olan ortak sınır kapılarını kapatmadıklarını açıkladı. İran Dışişleri Bakanlığı tarafından İran medyasına gönderilen yazılı açıklamada, “İran’la Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi arasındaki kara sınır kapıları kapatılmamıştır, şu an sadece hava sahası kapalıdır” ifadeleri yer aldı.
Daha önce İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi, Bağdat yönetiminin isteği doğrultusunda Kuzey Irak ile olan hava ve kara sınır kapılarını kapattıklarını açıklamıştı.
İRAN, IKBY’YE SINIR KAPILARINI VE HAVA SAHASINI KAPADI
15.43: KDP Başkanı Mesud Barzani’nin ofisinden yapılan açıklamada, Kürdistan halkına referandumdan sonra yapılacak kutlamalarda “sorumlu” davranılması istenildi. Açıklamada, havaya ateş açmak gibi provokatif eylemlerden kaçınılması, huzursuzluk yaratılmaması istendi; “Her türlü silah kullanımı, gayrımedeni davranış, taşkınlık ve yasadışı eylemlerden sakınıp, şehirlerin ve halkın huzurunu koruyun” denildi.
14.55: Tayyip Erdoğan, IKBY’nin bağımsızlık referandumu konusunda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le görüştü.
14.33: Bağımsızlık referandumuna karşı çıkan Bağdat’taki merkezi yönetimden yeni hamle geldi. Irak parlamentosu, IKBY’nin uluslararası sınır kapılarının kapatılması kararını onayladı.
Barzani’nin yayın organı Rudaw’ın haberine göre oylama, Meclis Başkanı Selim el-Cuburi’nin altı meclis komitesinden bu yönde girişimde bulunmasını istemesi üzerine yapıldı.
Şii vekiller, Kerkük dahil askeri bölgelere federal güvenlik güçleri gönderme yetkisi de talep etti.
13.56: Irak Başbakanı Haydar el-İbadi, bazı azınlık mensuplarının zorla sandığa götürüldüklerinden şikâyet etmesi sonrası, güvenlik güçlerine azınlıkları koruma talimatı verdi.
13.43: Bağdat ile Erbil arasındaki en önemli tartışma konularından biri olan petrol zengini Kerkük’te, Vali Necmeddin Kerim, İngiliz gözlemci heyetiyle bir araya geldi. Kerim, heyetle görüşmesinde “özel statüsü” nedeniyle Kerkük’te bağımsızlık referandumundan sonra ikinci bir referandum düzenlenebileceğini söyledi.
Kerkük’ü ziyaret eden İngiliz gözlemci heyetinde altı milletvekilinin yanı sıra akademisyenler var. Heyete, İngiliz parlamentosundaki ilk Kürt vekil olan Nedim el-Zahavi başkanlık ediyor.
Irak anayasası, esasında Kerkük’te 2007 yılı bitmeden bir referandum düzenlenmesini ve kent halkının bu oylamada Bağdat’a mı, Erbil’e mi bağlı kalacaklarına karar vermesini öngörüyordu. Ancak bu referandum henüz düzenlenmiş değil.
13.30: IKBY’de düzenlenen bağımsızlık referandumuna ilişkin konuşan Tayyip Erdoğan, Habur Sınır Kapısı’nda giriş-çıkışların kapatılacağını söyledi.
“Kuzey Irak yerel yönetimi bakalım petrolünü hangi kanallarla nereye akıtacak veya nereye satacak? Vana bizde” diyen Erdoğan, Suriye ve Irak’taki Kürtleri “Bir gece ansızın gelebiliriz” diyerek tehdit etti.
ERDOĞAN’DAN İNCİLER: “HABUR’U KAPATIYORUZ”, “VANA BİZDE”, “BİR GECE ANSIZIN…”
12.20: Referanduma karşı tavrını dün (24 Eylül) gece geç saatlerde değiştiren Goran Hareketi’nin lideri Ömer Said Ali, oy verdikten sonra yaptığı açıklamada “Evet, ‘evet’ oyu verdik” dedi.
Goran, Mesud Barzani’nin lideri olduğu KDP ile anlaşmazlıklar nedeniyle oylamaya karşı çıkıyordu. Kararın bölgesel parlamentoda yeterince ele alınmadığını savunan Goran, dün gece geç saatte yapılan bir açıklamayla “Seçmenlerinin istedikleri oyu verebileceğini” belirterek bu muhalefeti geri çekmişti.
12.00: IKBY Başbakanı Neçirvan Barzani, bağımsızlık referandumunun Türkiye’ye yönelik tehdit niteliği taşımadığını söyledi. Barzani, Erbil’deki Rotana Oteli’nde oyunu kullandıktan sonra gazetecilere yaptığı açıklamada, Türkiye’nin referandum hakkındaki kararlarına ilişkin açıklamalarda bulundu.
NEÇİRVAN BARZANİ: “ZOR ZAMANLARIMIZDA BİZE YARDIM ELİ UZATAN ÜLKE TÜRKİYE’DİR”
11.22: Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) Başkanı Mesud Barzani’nin, Erbil’in Pirmam ilçesinde oyunu kullandığı bildirildi. Mesud Barzani ve IKBY Güvenlik Konseyi Müsteşarı Mesrur Barzani’nin saat 08.30 sıralarında sandığa giderek oylarını kullandı.
Proud to cast my vote earlier this morning and partake in this historic day, the day of the #KurdistanReferendum pic.twitter.com/aDP16ZQiud
— Masoud Barzani (@masoud_barzani) 25 Eylül 2017
10.15: “Türkiye de Irak kuzeyine yaptırımlarını uygulamaya geçirmeye başladı” vurgularıyla sunulan “Habur Sınır Kapısı kapatıldı” haberlerini Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci yalanladı.
Tüfenkci, Habur Sınır Kapısı’nın ulaşıma kapatıldığına yönelik haberlere ilişkin, “Şu anda kapatma yok, Irak tarafından gelenlerin daha sıkı kontrolle geçişlerine izin veriyoruz” dedi.
YAPTIRIMLAR YOK HÜKMÜNDE: GÜMRÜK BAKANI, HABUR KAPATILDI HABERLERİNİ YALANLADI
Bakan Tüfenkci: Habur kapatılmadı, Irak’tan gelenlerin daha sıkı kontrolle geçişine izin veriyoruz https://t.co/ZIKTfm2RXi pic.twitter.com/5BfzFex20E
— ANADOLU AJANSI (@anadoluajansi) 25 Eylül 2017
08.10: Dışişleri Bakanlığı’ndan sabah saatlerinde yapılan açıklamada, referandum sonuçlarının yok hükmünde olduğu ve bu girişimin tanınmadığı belirtildi.
Açıklamada, “Tüm uluslararası toplumun ve özellikle bölgesel ülkelerin referandum konusunda ortaya koydukları tutarlı yaklaşımı bundan sonra da sürdürmeleri ve bu gayrimeşru girişimin sonuçlarını tanımaktan kaçınmaları önem taşımaktadır” denildi.
Sendika.Org, Gazete Duvar, BBC Türkçe, Rudaw
