Kayıtdışı, ücretsiz aile işçisi, geçici iş ilişkisi (kiralık işçilik), ucuz mülteci, taşeron eğreti istihdam şekillerinin yaygınlaştığı bir yerde nitelikli büyüme, istihdam ve sosyal güvenlik koşulları oluşamaz. OHAL devam ettiği sürece ekonomi düzlüğe çıkamaz. 2017 yılı içerisinde işsizlik oranı da tıpkı enflasyon oranı gibi duble haneli olacaktır

Türkiye’de resmi işsizlik verileri her ayın 15’inde veya hafta sonuna denk gelmesi durumunda 15’ini izleyen ilk iş gününde saat 10’da TÜİK tarafından açıklanır. Temmuz ayının 15’i hafta sonuna denk geldiği için Nisan 2017 dönemi verileri pazartesi günü saat 10’da açıklanmış ve bunun üzerine “işsizliğin azaldığına dair” hem resmi hem he özel kanallardan açıklamalar yapılmıştır.

Bu metin, sadece Kalkınma Bakanı’nın bu yöndeki açıklamasından[1] alıntı yaparak düzeltme denemesi yapacaktır.

Sayın Bakan’ın açıklaması:

Türkiye İstatistik Kurumu’nun İşgücü İstatistikleri’ne göre, işsizlik oranı nisan döneminde beklentilerin altında, yüzde 10,5 olarak gerçekleşmiştir. Bir önceki dönemde yüzde 11,7 olan işsizlik oranı 1,2 puan azalmıştır. Ayrıca bir önceki dönemde 3 milyon 642 bin olan işsiz sayısı 3 milyona 287 bine gerilemiştir.

Açıklamaya açıklama:

Yüzde 10,5 oranı mevsimsel etkilerden arındırılmış oran değildir. Dolayısıyla “önceki” dönemle kıyaslanacaksa bu dönem “Mart 2017” değil, “Nisan 2016” olmalıdır. Bu yönüyle de işsizlik oranı azalmamış aksine artmıştır. Artış oranı da 1,2 şeklinde olup çok yüksek bir artıştır.

Aynı şekilde işsiz sayısındaki azalış da metodolojik olarak yanlış kıyaslandığından bir azalış varmış gibi gösterilmiştir. Önceki yıl aynı döneme göre işsiz azalışı değil, tam aksine 463 bin kişilik işsiz artışı söz konusu. Dolayısıyla işsizlik oranı ve sayısında azalış değil artış gerçekleşmiştir. Bu artış da tarihsel bir artış olup 2009 krizinin etkisiyle artan 2010 Nisan dönemi sonrası için açıklanan en yüksek işsiz sayısı ve oranıdır.

Sayın Bakan’ın açıklaması:

Diğer taraftan mevsimsel düzeltilmiş işsizlik oranında Ocak 2017 döneminden başlayarak dört dönem üst üste düşüş gözlenmiştir. Mevsimsel düzeltilmiş işsizlik oranı bir önceki döneme göre 0,2 puan azalarak yüzde 11,3 olarak gerçekleşmiştir.

Açıklamaya açıklama:

Önceki dönemden kasıt şubat dönemidir. Görece yapılabilir bir yorum olsa da geçen yıl aynı dönem “mevsim etkilerinden arındırılmış” verilere göre 1,3 oranında (arındırılmamış veri daha az artmış= 1,2) artış varken azalışa değinmek yanıltıcı olabilmektedir.

Sayın Bakan’ın açıklaması:

Hükümet olarak ekonomiye yönelik aldığımız önlemler ve attığımız adımlar ile işsizlik, önümüzdeki dönemlerde de azalışını sürdürecektir. Milli İstihdam Seferberliği’nin bundan sonraki dönemde yapacağı katkı bu konudaki iyileşmeyi güçlendirecektir. Mevcut durumda devam eden ve 2017 yılında uygulamaya konulan yeni istihdam teşviklerinin etkisiyle önümüzdeki dönemde istihdam oranında da artışların gerçekleşmesi ve bununla birlikte işsizlik oranlarının aşağıya çekilmesi beklenmektedir. 2017 yılı Haziran ayı işsizlik sigortası verileri işsizlik oranlarında düşüş olabileceğini teyit etmektedir.

Açıklamaya açıklama:

1. İşsizliğin önümüzdeki dönemde azalacağına dair resmi bir veri (İŞKUR, SGK, TÜİK) bulunmamaktadır.
2. Milli İstihdam Seferberliği adı altında kaç kişinin işe yerleştirildiği belli değildir. Bu konuda ne İŞKUR ne de Çalış(tır)ma Bakanlığı resmi bir bülten veya açıklama yapmıştır. Bu konuda atılan “tweetler” ile İŞKUR’un sitesi örtüşmemektedir.
3. Sayın Bakan’ın kaynak gösterdiği işsizlik sigortası verileri tam tersine başvuruların son 3 ay içerisinde yeniden arttığını göstermektedir. 2017 yılı içerisinde işsizlik ödeneği başvuruları aşağıdaki grafikte de gösterildiği üzere artmaktadır.
   

   Kaynak: İŞKUR İşsizlik Sigortası Bültenleri

4. İŞKUR verileri ile Türkiye Geneli veriler arasında birçok nedenle doğrudan ilişki kurulamaz. Bu nedenle de “teyit” iddiası açıklanmaya muhtaçtır.

Sayın Bakan’ın açıklaması:

Türkiye ekonomisinde bir önceki yılın aynı dönemine göre 519 bin kişilik ilave istihdam oluşturulmuştur. Son veriler incelendiğinde tarım dışı sektörlerde nispeten güçlü bir iyileşme olduğu gözlenmektedir. İlgili dönemde 2016 yılının aynı dönemine göre istihdam, tarım dışı sektörlerde 550 bin kişi artış kaydetmiştir.

Açıklamaya açıklama:

1. İlave istihdam (519.000) mevsimsel etkiden arındırıldığında daha da azdır (501.000).
2. Tarım dışı sektörlerde istihdam artışı ibaresi yanıltıcıdır. İnşaat sektörü dışındaki tüm sektörlerin alt sektörlerinde, TÜİK verilerine göre 183.000 kişilik istihdam azalışı yaşanmıştır. Sektörel istihdam değişimini gösterir tablo aşağıdadır. En çok azalış yaşanan sektörler Eğitim, İmalat ve Kamu Yönetimi şeklindedir. Buna karşın en çok artış olan sektörler ticaret, idari destek (çoğunlukla taşeron işçiliğidir) ve inşaat sektörüdür. Eğitim ve Kamu sektöründeki azalışın nedeni OHAL İHRAÇLARIDIR.
   
3. Sayın Bakan’ın açıklamasında değinmediği bir husus bu 519 bin kişilik artışın 262 bini (Yani yüzde 50,5’i ) kayıtdışı sektörlerde olan bir artıştır. Dolayısıyla 15+ yaş nüfusun 1 milyon 151 bin kişi, işgücünün 982 bin kişi arttığı bir ülkede istihdamın hem de yarısı kayıtdışı olacak şekilde 519 bin kişi artması kesinlikle yetersizdir. İmalat sanayi istihdamının azaldığı bir ülkede işgücü piyasası olumsuz eğilimlidir.

Sayın Bakan’ın açıklaması:

İşgücüne katılım oranlarındaki artış eğilimi sürmektedir. Nitekim, bir önceki yılın aynı dönemine göre işgücüne katılım oranı 0,7 puan (982 bin kişi) artarak yüzde 52,7’ye yükselmiştir. Özellikle kadınlarda işgücüne katılım oranındaki (0,8 puan) artış dikkat çekicidir. İşgücüne katılım oranlarındaki güçlü artışlarla birlikte işsizlik oranlarında gerilemenin sürmekte olması ekonominin istihdam oluşturma kapasitesinin devam ettiğini göstermektedir.

Açıklamaya açıklama:

1. Yukarıda da ifade edildiği gibi TÜİK ne de İŞKUR verileri azalan bir işsizliği göstermektedir. SGK verileri de istihdamda belirtilen düzeyde bir artışın olmadığını işaret etmektedir.
2. Ekonominin istihdam oluşturma kapasitesi ekonomik büyümenin pozitif yönde olmasına rağmen kayıtdışı istihdamın daha fazla artması ve işgücü artışının yüzde 47’sine yanıt verememesi nedeniyle yetersizdir. Bu nüfus artışı ve işgücüne katılma oranı artışının mass edilmesi için daha nitelikli ve daha çok istihdam altyapısı sunulmalıdır.

Sayın Bakan’ın açıklaması:

Sanayi sektöründe istihdam bir önceki yılın aynı dönemine göre 9 bin kişi azalırken, hizmetler sektöründe güçlenen artış trendi sürmektedir. Hizmetler sektörü istihdamında (inşaat dahil) 559 bin kişilik artış kaydedilmiştir.

Açıklamaya açıklama:

Yukarıda da sektörel azalış ve artışlar ayrıntılı bir şekilde gösterilmiştir. Sanayi sektörünün toplam azalışı 9 bin gibi görünse de alt sektör olan imalatın daha çok azaldığı ifade edilmişti.

Sayın Bakan’ın açıklaması:

2017 Nisan döneminde genç işsizlik oranı bir önceki döneme göre 1,6 puan düşüş göstermiştir.

Açıklamaya açıklama:

Türkiye’de genç ve kadın işsizlik oranları tarihinin en yüksek oranlarını göstermektedir. Geçen yılın aynı dönemine göre genç işsizlik oranı çok ciddi düzeyde artış göstermiştir. Genç işsiz sayısı bir yılda 195 bin kişi artmıştır.

Sayın Bakan’ın açıklaması:

2017 yılı ilk yarısı itibarıyla gerçekleşen veriler ekonominin beklenenden iyiye gittiğini göstermektedir. Özellikle yılın ilk çeyreğinde yakalanan yüksek büyüme performansının yıl boyunca devam etmesini bekliyoruz. 2017 yılı için hedefimiz olan yüzde 4,4’lük büyüme rakamının üzerine çıkacağımızı tahmin ediyoruz. Aldığımız önlemlerle artan büyümenin istihdama olumlu yansıdığını ve işsizlik oranının daha da aşağılara indiğini önümüzdeki aylarda hep birlikte göreceğiz.

Açıklamaya açıklama:

1. Ekonomik büyümenin niteliğine göre istihdam yaratması yada yaratmaması olasılıkları kadar nasıl bir istihdam yarattığı da önemlidir.
2. İstihdamsız bir büyüme eğilimine girildiği görülmelidir.
3. Kayıtdışı, ücretsiz aile işçisi, geçici iş ilişkisi (kiralık işçilik), ucuz mülteci, taşeron eğreti istihdam şekillerinin yaygınlaştığı bir yerde nitelikli büyüme, istihdam ve sosyal güvenlik koşulları oluşamaz.
4. OHAL devam ettiği sürece ekonomi düzlüğe çıkamaz. 2017 yılı içerisinde işsizlik oranı da tıpkı enflasyon oranı gibi duble haneli olacaktır.

Açıklamanın sonucu olarak ülke genelinde azalış gösteren bir işsizlik verisi veya yeterince artış gösteren bir istihdam verisi bulunamamıştır. İşgücü piyasası verilerinin kıyaslanması önceki ay ile değil, önceki yıl aynı dönemdeki veri ile yapılmalıdır.

Dipnotlar:

[1] http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/content.aspx?l=904e77ea-ee8e-4414-9f76-88aa7a7e855f&i=890