Suriye’de süreç stratejik eşikten geçerken, Rus jetinin “sınır ihlali” olduğu gerekçesiyle düşürülmesiyle Türkiye-Rusya ilişkileri inanılmaz hızla dejenere oldu. Suriye’de sıkışan Türkiye, paylaşım sürecinin dışına itilmemek için uçağı düşürmüştü. Yoksa Rusya, son iki yıl içinde İsrail, Japonya ve İngiltere dahil NATO ülkeleri dahil birçok ülkenin hava sahasını ihlal etmişti, uyarılmıştı. Türkiye ile Yunanistan arasında sık sık sınır ihlalleri yaşanırken uçaklar düşürülmüyordu. Neticede sınır ihlali sınır harbine dönüştürüldü. Oysa daha eylülde Moskova’da Putin ve Erdoğan, güle oynaya cami açılışı yapıyordu. Kasım ortasındaki Antalya G-20 Zirvesi’nde samimi pozlar veriyorlardı. Samimi görüntülerin yerini, iç siyaseti de domine etmek için karşılıklı dozu artan öfke patlamaları aldı.

Putin, uçağın düşürüldüğü gün, “Bugün olanlar, teröristlerin suç ortaklarının bizi arkamızdan bıçaklamasıydı… Teröristlerin elindeki bölgelerden büyük miktarda petrol ve petrol ürününün Türkiye’ye gittiğini uzun zamandır biliyoruz. Buradan terörist grupların eline büyük paralar geçiyor” (Sputnik ajansı / 24 Kasım 2015) diye başladı; 3 Aralık’ta Kremlin Sarayı’ndaki kritik dönem kararlarına tanıklık eden Georgiyevskiy Salonu’nda, “Bunu yaptıklarına pişman olacaklar” (Sputnik) noktasına vardırdı. Gerçekte ise mesele hava sahası ihlaline, Esad’ın kalışı-gidişine, petrol tankerlerine indergenemeyecek kadar derin. Söylenenlerin anlamı ise Anton Çehov’un piyesin başında duvara astığı silahı, Putin’in alıp Kremlin’e asmasıdır, bu silahın piyes sonunda patlayacak olmasıdır. Yani Putin “askeri misillemeye hazır olun” demeye getirmiştir.

ABD, KDP, Başika:

Misillemeye kadar tırmanacağı görünen kriz tam da ABD’nin istediği şekilde cereyan ediyor. Putin karşısında etkili hamleler yapmadığı için içeriden eleştirilen ABD Başkanı Obama, partisinin 2016 seçimini de kazanması için krizin kontrollü sürmesine oynayacak. Çünkü Gürcistan ve Ukrayna’nın NATO’ya alınmasına engel olmuştu Putin. Gürcistan ile 2008’deki savaşta Güney Osetya’yı koparmıştı. Putin, Kırım’ı ilhak yasası (Mart 2014) imzalamıştı. BM, NATO, ABD sert kararlar alsa da Putin aldırmamıştı. Hatta 28 üyeli NATO toplanıp (1 Nisan 2014) Kırım’ı ilhak ettiği için Rusya ile askeri ve sivil alandaki işbirliğini kesmişti. Gürcistan Savaşı’ndan bir yıl sonra imzalanan Rusya’ya alternatif olarak Asya ülkelerindeki doğalgazı Türkiye üstünden AB ülkelerine taşıyacak Nabucco hattı anlaşması boşa çıkmıştı. Yeni hatları Ukrayna ve Baltık ülkeleri üstünden geçirmek istemeyen Putin; Rus gazını Karadeniz altından, Bulgaristan üstünden Avrupa’ya taşıyacak Güney Akım’ı da askıya alıp, Erdoğan ile Türk Akımı sürecini başlatmıştı. Türkiye ile milyarlarca dolarlık nükleer santral anlaşması da imzalamıştı. Yani NATO üyesi Türkiye’nin Rusya’ya bağımlılığı artıyordu, Türkiye, ABD baş müttefiklerinden İrail ile mesafeyi de açıyordu. Türkiye, AB’nin müktesebata uyum önerilerini de kulak ardı ediyordu. ABD ve AB ülkeleri, Rusya’ya ekonomik-siyasi yaptırım uygularken Türkiye uymuyordu. ABD-AB liderleri gidişatı yönlendiremiyorlardı yani. ABD-NATO’nun yıllardır askeri kartlarla, diplomatik manevralarla yapamadığını Putin-Erdoğan yaptı. Rusya Suriye’ye hava harekatı başlatınca, başlayan tırmalamalar uçak düşürmeye vardı. Rusya, askeri ilişkileri kesti, Türk Akımı’nı

askıya alıp ekonomik ambargoya başladı. Brüksel’deki Türkiye-AB Zirvesi’nde (29 Kasım 2015) Türkiye ile AB neden anlaştı, neden mülteci akınını durdurması karşılığında milyarlarca dolarlık yardım yanında üyelik yolunda yeni fasıllar açılması, vize vb. kolaylıklar sözü verdi dersiniz? Sadece mülteci akınını kesmek için mi? Bir boyutu Ankara’yı Rusya’dan uzaklaştırma fırsatının değerlendirilmesiydi. Velhasıl Obama ve NATO; Türkiye’nin Suriye-mezhepsel politikalarının Rusya üzerinden sınırlanması; Rusya’nın da Türkiye üzerinden dizginlenmesi fırsatı yakalandığı için memnun ve Ankara’dan çok şey koparacak.

Egemenler arası kapışma, üçüncü yoldaki Kürtlerin yolunu da genişletiyor. Ancak KDP ilerici güçlere tırpan sallıyor. Oysa Kürtler bu “stratejik konjonktür”ü boş geçmezse parlak sonuçlar alabilir. TSK üslerini kapatmak yerine, Şengal Êzidî Meclisi’nin, Özerk Yönetim kurmasına (29 Kasım 2015) yanıt olarak beş gün sonra Musul ile Duhok arasındaki Başika’ya yeni TSK birliği takviyesi (4 Aralık) yaptırtan KDP’nin; ahmaklık, hasımlık ve mumyalaşmış siyasetinden silkelenip tazelenmesini ve ENKS’yi Rojava devrimine karşı zehirli hançer gibi kullanmaktan vazgeçmesini sağlamak hayati.