Brezilya’nın São Bernardo şehrinde kurulu Ford Otomotiv Fabrikasında çalışan işçilerin, toplu işten çıkarmalara karşı başlattıkları grev sürüyor.

Kamyon, toplu taşıma aracı ve otomobil üretimi yapan fabrikada 4300 işçi istihdam ediliyordu. 9 Eylül 2015 tarihinde şirket yönetiminin 200 işçinin iş akdine son verileceğini tebliğ etmesi üzerine aynı gün sendikanın işçilerle gerçekleştirdiği toplantıda oy çokluğuyla grev kararı alındı. İşçiler bir haftadır fabrikada üretimi durdururken, işten atılan arkadaşlarının işe iade edilmesini ve işten çıkarmaların durdurulmasını talep ediyorlar.

Şirket yetkilileri ise yaptıkları açıklamada, işten çıkarmalara değinmezken sektörde genel bir krizin olduğu, özellikle Brezilya’da otomotiv satışlarında talep azalması yaşandığı vurgulanıyor. Resmi kayıtlar da 2015 yılı içerisinde toplu taşıma araçlarının satışında yüzde 20, kamyon satışlarında yüzde 45’e ulaşan düşüş yaşandığını gösteriyor.

Öte taraftan, aynı firmalar, bugün için Brezilya’da bir durgunluk yaşansa da ülkeyi pazar açısından güçlü bir potansiyel olarak gördüklerini, Brezilya’da talebin artırılacağını ve daha fazla yatırım yapacaklarını ilan ediyorlar. Oysa yaşanan ve işverenlerin krizden çıkış yoluna da işaret eden gerçek şu; toplu işten çıkarmalar, işçi ücretlerinin düşürülmesi, zorunlu izne ayırmalar, işçilerin var olan sözleşmelerini geçici sözleşmeye dönüştürmek gibi uygulamaların artması. Öyle ki Otomotiv İşçileri Birliğinin (ANFAVEA) raporuna göre, sadece bu yıl haziran-temmuz  ayını kapsayan 2 aylık dönemde 7600 metal işçisi işini kaybetti.

Dahası, sektörde işçi ücretleri her geçen ay biraz daha düşüyor. Oysa 10 yıl öncesine kadar ücretler yükselme eğilimi gösteriyor, metal sektörü Brezilya’ya kâr getiren başlıca sektörler arasında yer alıyordu. 2007-2011 yılları arasında 21 milyar dolarlık kâr, firmaların yurt dışındaki merkezlerine aktarıldı. Kuşkusuz bu büyüme dönemi, şirketlere sunulan vergi kesintileri ve kredi teşvik programları üzerinden şekilendi. Hemen belrtelim; bu teşviklerden yararlanmak için ön koşullardan biri de, 2017’ye kadar var olan istihdamın korunması ve işten atılmaların olmamasıydı. Bugün kriz gerekçesiyle firmalar yararlandıkları teşviklerin koşullarını yerine getirmiyor, maliyetleri işçi çıkararak ya da işçi ücretlerinde kesintiye giderek azaltmaya çabalıyorlar.

Yatırımlara devam

Öte yandan, dikkat çekici bir biçimde bu yıl içerisinde aynı firmalar, toplamda 9 milyar real yeni yatırımda bulundular. Bu yatırımlar, şirket araştırma merkezlerinin ve üretim bantlarının kurulması, yeni model araçların üretimi için makinelerin alınması şeklinde gerçekleşti. Kısacası, sektördeki durgunluğa karşın bir yandan şirketlerin yatırımları artıyor, diğer yandan işçi çıkarımları ve ücretlerin azaltılması yoluna gidiliyor. Böylece uluslararası şirketler maliyetleri sadece işçi ücretleri ve hakları üzerinden düşürüyor ve kârlarını koruyorlar. Öyle ki sektörde bir yandan toplu işçi çıkarmalar yaşanırken, diğer yandan da bu yıl başından bu yana, 8800 yeni işçinin istihdam edildiği açıklandı. Kuşkusuz daha düşük ücretle ve sosyal haklardan yoksun bir biçimde.

İşten atmalar her yerde!

Sektördeki toplu işten çıkarmalar her firmaya, her ile yansıyan sonuçlara ulaştı. Kamyon üretimi yapan İsveçli Volvo şirketi, 2 üretim bandını kapatmaya karar verdi ve geçtiğimiz ay Curitiba ilinde 600 işçiyi işten çıkardı. Brezilya’daki en büyük otomotiv üreticisi olan FIAT (19 bin işçinin istihdam edildiği FIAT’ta 15 farklı model araç üretiliyor) Betim şehrinde 3000 işçiyi zorla ücretsiz izne çıkardı. Sete Lagaoaş şehrinde ağır vasıta üretimi yapan İveco 300 işçinin iş akdini askıya aldığını duyurdu. Yine Mitsubishi, Çatalao şehrindeki fabrikasından bu yıl sonunda 3000 işçiyi işten çıkaracağını açıkladı. Çinli otomotiv üreticisi Chery ise geçtiğimiz ay 200 işçiyi ‘zorunlu izne’ ayırdı.

Metal işçilerinin isyanı büyüyor!

Özellikle ağustos 2015 Brezilya’nın dört bir yanından metal işçilerinin grevlerine, isyanlarına tanıklık etti. Metal işçilerinin mücadeleleriyle anılan São Bernardo’da Merced Menz de 1500 işçinin işten çıkarılmasına karşı ki toplam işgücünün yüzde 15’ine denk geliyor bu rakam, işçiler greve çıkmıştı. Yine Taübüte’deki Volkswagen işçileri, 50 işçinin işten çıkarılması üzerine işçiler grev ilan etmişlerdi. 17 Ağustos’ta São Bernardo’da 800 işçinin işten çıkarılması üzerine greve çıkan General Motors işçileri 14 günlük grevin ardından işten atılmaların durdurulması, işçilerin yeniden işe alınmasını sağlayan anlaşmanın ardından işbaşı yapmışlardı.

Hükümetin çözümü işçileri memnun etmiyor!

Metal sektöründeki tablo böyleyken Brezilya hükümetinin sunduğu çözümler ise sendikalar ve işçiler arasında tartışmalara neden oluyor. Bir yandan Brezilya hükümetinin dev otomotiv şirketlerine, vergi indirimi ve teşvik kredisi uygulamaları sürerken, bunlara ek olarak Başkan Dilma Rusself ‘İstihdam Koruma Programı’nı açıkladı.  Maalesef bu programdan işçilerin payına ücretlerinin yüzde 15 azaltılması düşerken, işverenlerin payına ise işçi ücretlerinin yüzde 30’unun devlet tarafından ödenmesi çıktı. Adı istihdam koruma programı olan hükümetin çözüm paketi, istihdamın sayısal düzeyini ve işçi haklarını koruyan bir noktada değil. Dahası bugüne kadar teşviklerden yararlanan firmalar istihdamı koruyacaklarını taahhüt eden anlaşmaya dahi uymazken hükümetin aynı firmalara sunduğu yeni kolaylıklar ve teşviklerden memnun görünüyorlar.  Bu anlamda her ne kadar Rusself hükümeti işverenlere toplamda 12 milyar reali bulan vergi indirimi taahhüt etse de şirketlerin işten çıkarmaları sürdüreceği, asgari 15 bin 600 işçinin işten çıkarılacağı şimdiden biliniyor.

İstihdamı Koruma Programı’na ülkenin en büyük sendika merkezi olan CUT ve Forca Sindical’ın destek sunması ise metal işçileri ve kimi sendikalar arasında hoşnutsuzluğa yol açtı. Özellikle hükümete yakınlığıyla bilinen CUT sözde istihdam koruma paketinin hazırlanmasında da aktif rol üstlendi. Öte yandan ağustos ayında General Motors’daki grevi örgütleyen CSP Conlutaş sendika merkezi ise metal işçilerini İstihdamı Koruma Programına ve işten atılmalara karşı 18 Eylül’de sokağa çıkmaya çağırdı.

Metal işçileri ise Başkan Dilma’dan istihdamı gerçekten garanti altına alacak önlemler ve yaptırımların uygulanmasını talep ediyorlar. Aynı zamanda ücretlerin düşürülmeden çalışma saatlerinin 36 saate çekilmesi ve de yabancı firmaların ülke dışına kâr transferi yapmasının önüne geçilmesi de metal işçilerinin diğer önemli talepleri içerisinde yer alıyor.

Çeviri: Bilge Çoban