Hafızamızı tazeleyelim. Yalnız bunu, hüzünlenmek, ah çekmek için değil, devletin iliklerine işlemiş faşizme ve Anadolu gericiliğinin taşıdığı ırkçılığa, şovenizme, katliamcılığa karşı uyanık kalmak için yapalım.

Evet ayniyle vakidir: Sol tarih, Enver Gökçe’nin selam çaktığı gibi “zulmün kâr etmediği büyük tahammül”dür. Tahammül, bizim indimizde inatçılık, direniş ve devrimden vazgeçmemektir.

Bu kadar çok kıyıma uğrayan ve asla geri adım atmayan, sosyalizmin “tarihsel yenilgisine” rağmen yaşanabilir bir dünya ve sosyalist bir ülke için bedel ödemeye hazır başka bir ülke solu var mıdır, bilemiyorum.

Bildiğim şu: Sol aynı zamanda ideolojik-politik anlamda da, ısrarla tahammüllü davranmaktadır. Tahammül bizim indimizde, yeni sorunları ve yeni toplumsal hareketleri kapsamakla beraber, sosyalizmin temel kabullerine sadık kalmak, sol liberal yorumlara, sistem içi önermelere, radikal demokrat programlara tenezzül etmemektedir.

Ülkemizin de içinde bulunduğu coğrafyada etnik ve dini temelde örgütlenmenin getirdiği kolaylığa gözünü kapatarak sosyalizm idealine halel getirmemek bile başlı başına selam çakılması gereken bir tahammüldür.

Girizgâh faslını, Enver Gökçe’nin “Senin emekçin olaydım/ şen olası türküsü/ dost kokusu, dost selam Türkiye” şiiriyle tamamlayıp hüznün, acının, ıstırabın lakin her daim mücadelenin tarihine göz atalım.

Hafızalarımızı tazeleyelim.

Sırtını Anadolu gericiliğine yaslayan devlet ve devlet destekli çetelerin pek çok katliam gerçekleştiğini unutmayalım. Ve unutmayalım ki, katliamların “karanlık odaklara”, “dış güçlere”, “istihbarat servislerine” ihale edilerek yapılan değerlendirmelerin, asıl olarak Anadolu gericiliğinin taşıdığı katliamcı, linççi potansiyeli örtbas etmekten öte sonucu yoktur; “İslami hassasiyet” her an “galeyana” gelmeye hazır gerçekliğe sahiptir ve bu tür yorumlar bu gerçekliğin gölgelemektedir.

Irkçı-gerici güruhlar Kanlı Pazar’dan Suruç’a, Çorum’dan Madımak’a devletin kışkırtma ve aynı zamanda koruması altında başrolde yer almış, Anadolu gericiliğinin yeşerdiği politik-kültürel zemin, ülke tarihinin en hassas dönemlerinde hâkim sınıflara bulunmaz bir fırsat sunmuştur.

Şu gerçeğin izahını birileri yapmak zorundadır: Çorum, Sivas, Maraş gibi kitle katliamları faşistlerin kışkırtmasıyla yaşanmış ancak kışkırtılan cami cemaati olmuştur. “Komünistler camiyi bombaladı” şeklindeki asılsız haber, binlerce Müslüman’ı sokağa dökmeye yetmiş, sokağa dökülenler, IŞİD’i aratmayacak bir vahşilikte solcuları, Alevileri katletmiştir. Sol liberallerin “Madımak’ın arkasında Ergenekon vardı” iddiaları doğru olsa bile, bu iddia sahiplerinin kışkırtılanın neden siyasal İslam’ın tabanı olduğuna dair iki çift laf etmeleri gerekmez mi?

Bir soru daha var: Neden solcu, demokrat, ilerici, Alevi kitleler hiç “kışkırtılan” olmamıştır, neden devrimciler tarafından yapılan herhangi bir kitle katliamı yoktur?

HDP’nin İslamcı milletvekili Hüda Kaya’nın, Madımak katliamının peşi sıra gerçekleşen Başbağlar katliamını solla ilişkilendirme çabası ise kendisini kamuoyu karşısında zor durumda bırakmış, “yanlış anlaşıldım” diyerek işin içinden sıyrılmak istemiştir. Başbağlar katliamını gerçekleştirenler sır değilken, yıllar sonra çıkıp, “muhafazakâr milliyetçi çevrelerin Madımak ile yüzleşmeleri gerektiği gibi, sol ve Alevi çevrelerin de Başbağlar ile yüzleşmeleri gerekmektedir” demek, Madımak’ın İslamcıların sırtındaki ağırlığını hafifletme niyetinden başka bir şey değildir. Aynı zihniyet bugün, IŞİD vahşeti karşısında “gerçek İslam bu değil” diyerek kendilerini ve kamuoyunu aldatmaya devam etmektedir.

Hafızlarımızı tazeleyelim. Tazeleyelim ki, bugün IŞİD tarafından gerçekleştirilen insanlık suçunun köklerinin gerici-faşist odaklara kadar uzandığı görülebilsin. Suruç katliamından sonra “suruçtabayramvar” hesabı açanlar, vahşeti hiç yabancılamamış, devrimcilerin katledilmesini bayramla karşılamıştır. Çünkü hepsi “aynı b.kun soyu”dur. Katliamın izini sürmek isteyenler, ülke tarihindeki devlet destekli ırkçı-gerici çeteler tarafından sergilenen vahşeti takip edebilir. Karşılarına Anadolu gericiliğinin çıkacağından kuşku yoktur.

Sola dönük kitlesel kıyımın ilk örneği, aralarında TKP Genel Sekreteri Mustafa Suphi ve Ethem Nejat’ın da bulunduğu 15 TKP’linin 1921 yılının 28 Ocak’ında Karadeniz açıklarında boğdurulmasıdır. TKP’liler, Kurtuluş Savaşı’na katılmak üzere Anadolu’ya geçmek istemiş, Kars’tan giriş yapmış, TKP’liler Karslılar tarafından coşkuyla karşılanmış, protestolar nedeniyle Erzurum’a girememiş, burada askerin nezaretinde Trabzon’a götürülmüş, bir sandala bindirilerek Bakü’ye doğru yola çıkarılmıştır. Siyasi iktidarın adamı olarak bilinen Yahya Kaptan ve arkadaşları TKP’lileri Karadeniz açıklarında bıçak ve süngülerle öldürmüştür.

Kanlı Pazar’la devam edelim. Tarih 16 Şubat 1969’dur. Amerikan 6. Filosu’nun Temmuz 1968’den sonra Şubat 1969’da tekrar İstanbul’a gelişi gençliği ve antiemperyalist güçleri yeniden hareketlendiriyordu. İlk gelişinde büyük olaylara ve ölüm­lere sebebiyet veren 6. Filo yoğun protesto gösterileriyle karşılanmış, 6. Filo’ya karşı “Emperyalizme ve Sömürüye Kar­şı İşçi Yürüyüşü” adıyla büyük bir miting tertiplenmiştir. Miting için Beyazıt’ta toplanan yaklaşık 30 bin kişi Taksim’e doğru yürüyü­şe geçmiş, yürüyüş kolunun küçük bir kısmı Taksim’e ulaştığında, polis araya girerek asıl büyük kalabalığın alana girmesini engellemiş, alana girenler, önceden hazırlıklı olan gericilerin taşlı, sopalı, silahlı saldırısına uğramış, saldırıda yüzlerce gösterici yaralanmış, Ali Turgut Aytaç ve Duran Erdoğan isimli işçiler öldürülmüş, polis saldırganlara müdahale edeceğine, büyük kitlenin önünde set olmaya devam etmiştir. Bu olay tarihe “Kanlı Pazar” olarak geçmiştir.

1 Mayıs 1977, Türkiye tarihinin kanlı kitle katliamlarından biridir. Yüz binlerce insanın katıldığı bir mitingde üç el silah sesi duyulduğunda ne olması beklenirse, İstanbul Taksim Meydanı’nda onlar olmuştur. Önce üç el silah sesini çatılara konuşlanmış polislerin ateşi takip etmiş, panzerler kalabalığın üstüne sürülmüş, izdiham yaşanmış, yüzlerce gösterici yaralanmış, 36 insan katledilmiştir. Sol liberaller yıllar sonra katliamı sol içi çatışmaya mâl etmek istediyse de, kendilerinden ve AKP yanlısı medya dışında bu yalana inanan çıkmamıştır.

16 Mart 1978 katliamını nasıl unuturuz. O gün okuldan çıkan öğrencilerin üzerine bomba atılmış, panik halinde sağa sola savrulan öğrenciler otomatik silahla taranmıştır. Altı öğrenci yaşamını yitirmiş, 100 öğrenci ise bomba ve silahla yaralanmıştır. Can güvenlikleri olmadığı için okuldan toplu halde çıkış yapan, birbirlerine yaslanmaktan başka silahları olmayan gençler, kendilerini korumakla görevlendirilen polislerin gözleri önünde katledilmiştir. Bilmeliyiz, bu vahşi katliamın failleri bulunamamıştır. Ne de olsa Türkiye faili meçhuller diyarı bir ülkedir. “Kalûbelâdan beri” bu böyledir.

Gerici-faşist ayaklanmalar

Sırada gerici-faşist ayaklanma örnekleri var. İlk örnek Malatya kalkışmasıdır. 17 Nisan 1978 tarihinde patlak verdi ve üç gün sürdü. Ankara’dan gönderilen bombalı bir paketin patlaması sonucunda Malatya Belediye Başkanı Hamit Fendoğlu, gelini ve torunu öldürüldü. Faşistler hazırlıklıydı; “Fendoğlu’nu solcular öldürdü” yalanı yayıldı, sokaklara çıkan güruhlar solcuların, Alevilerin evlerine, işyerlerine, derneklerine karşı saldırıya geçti. Yaşananlar tam bir katliamdı. Yakılmadık, yıkılmadık ev bırakılmadı, TÖB-Der, Tüm-Der binaları ateşe verildi. Alevi-Sünni çatışması gibi algılatılmaya çalışılan katliam girişimde üç solcu öldürüldü, onlarcası yaralandı. Pek çok Alevi aile kentten göç etti.

Alevi-Sünni ayrımı temelinde gerçekleştirilen katliamların bir sonraki adresi ise Sivas’tı. Gerici ayaklanma 3 Eylül 1978’de başladı ve günlerce sürdü. Açıkçası katliam göz göre göre geldi. Ramazan ayı boyunca faşistler özellikle cami cemaatini hedef alarak, solcu ve Alevilere dönük yalan kampanyasına girişti. Kışkırtıcı bildiriler dağıtıldı. “Alevilerin ayaklanacağı”, “camilere saldıracağı” kulaktan kulağa yayıldı. Nihayetinde 3 Eylül günü megafonla “Alevi ayaklanmasının başladığı”, “camilerin bombalandığı” duyuruldu, cihat çağrısı yapıldı. Bunun üzerine sayıları binleri bulan güruh önceden tespit edilen evlere, işyerlerine saldırdı. Özellikle yoğun olarak Alevilerin yaşadığı Alibaba Mahallesi uzun nam­lulu silahlarla tarandı. Yüceyurt, Çavuşbaşı gibi mahalleler de aynı saldırıya maruz kaldı. Karşılaştıkları direnişle katliamı başaramayan faşistler bu kez de kentin merkezine yönelip işyerlerini, dernekleri yakıp yıktılar. Yüzlerce ev ve işyeri kullanılmaz hale geldi. Sonuç ağırdı: 17 insan ya linç edilerek ya da ateşli silahla katledildi, yüzlercesi yaralandı.

Bitmedi. Alevi-Sünni ayrımının olduğu hemen her kentte faşist provokasyon sahnelendi. Kahramanmaraş da bu kentlerden biriydi. Türkiye tarihinin gördüğü en kanlı katliam Maraş’ta yaşandı. Maraş Katliamı ülkeyi 12 Eylül’e taşıyan önemli basamaklardan biri olarak değerlendirildi. Katliam yine yalanla başladı. “Güneş Ne Zaman Doğacak”  isimli daha çok faşistlerin itibar ettiği filmi oynatan sinema yine faşistler tarafından bombalandı ve provokasyon başladı. Ertesi gün misilleme niyetine Alevilerin devam ettiği bir kahvehane bombalandı, devrimci öğretmenler Hacı Çolak ve Mustafa Yüzbaşıoğlu okuldan çıktıkları sırada kurşunlanarak öldürüldü. Devrimcilerin cenaze töreni düzenleyeceği kesindi ve katliam cenazeye yapılan saldırıyla başladı. Saldırı şiddetli olunca kalabalık dağıldı. Güvenlik güçleri saldırganlara müdahale etmedi. Bir taraftan da sokaklarda megafonlarla duyurular yapıldı. “Komünistler camiyi bombalamıştı”, “Alevi ayaklanması başlamıştı”, “bir Alevi öldüren beş kez cennete gitmiş sayılırdı.” Faşistler tarafından önceden işaretlenen evler, işyerleri yakılıp yıkıldı, talan edildi. İlk günkü saldırılarda üç insan öldürüldü, onlarcası yaralandı. Gün 23 Aralık’a döndüğünde saldırılar tam bir katliama dönüştü. Alevilerin yoğun olarak yaşadığı Yörükselim, Yenimahalle, Serintepe, Mağaralı, Karamaraş mahalleleri hedefteydi. Faşistler ve kışkırttıkları güruh evleri basıp kadın, çocuk, yaşlı, genç, hamile demeden önlerine çıkanı öldürdü. 19 Aralık 1978’de başlayan ve 24 Aralık’ta sona eren saldırılarda 111 Alevi, solcu vahşice katledildi. Aralarında CHP, TÖB-Der, TİP, Pol-Der binalarının da bulunduğu yüzlerce dernek ve işyeri kullanılamaz hale geldi.

Gerici-faşist çetelerin Çorum’da gerçekleştirdiği ayaklanmaya ayrı bir yer açılmalıdır. Çünkü daha önce Malatya’da, Sivas’ta, Maraş’ta savunmasız olan halk, Çorum’da katliam girişimine direniyor, özellikle hedefte bulunan Milönü Mahallesi sokak sokak, ev ev direnişe sahne oluyordu. 1 Temmuz 1980 ta­rihinde başladı olaylar. Yalan aynıydı yine: “Alaaddin Camii bombalandı.” Devamı diğer illerde ne yaşandıysa, Çorum’da da hayata geçirilmeye çalışıldı. Kışkırtılan cami cemaati sokağa taştı; ellerinde silahlar, sopalar, bıçaklar… Polis yine saldırgan grubu önlemek yerine, Milönülülerin üzerine panzerlerini sürdü. Dört gün sürdü olaylar. 50 kişi öldü, onlarcası yaralandı. Çorumlular, Çorum’un Maraş olmasına direnerek izin vermedi. Maraş’ta direniş komiteleri yoktu, Çorum’da vardı. Çorum’da faşistler büyük kayba uğradı. Çorum, katliamdan daha çok direnişin ismi oldu.

Malatya’dan Çorum’a gerici ayaklanmalar tarihinin kıssadan hissesi şudur: Çorumlu devrimcilerin yaptığı yapılmalıdır. Yoksa çok ölürüz.

Kahvehane katliamları

İlk hatırlatma Balgat katliamı. Ankara’nın Balgat semtinde 1978’in 10 Ağustos gecesi, saat 21.30’da ayrı noktalarda bulunan dört kahvehane aynı anda basıldı. Daha çok ilerici, devrimci insanların gittiği mekânlara düzenlenen saldırılarda beş vatandaş öldürüldü, ikisi ağır 11 vatandaş yaralandı. Faşistler kahvehane katliamlarına başlamıştı. Devamı gelecekti.

Piyangotepe katliamı katliam zincirinin bir başka halkasıydı. 16 Mayıs 1979 tarihinde Ankara Etlik-Piyangotepe Refik Saydam Caddesi’nde bulunan ve daha çok sol görüşlülerin gittiği Çelik kahvehanesine yapılan saldırıda yedi vatandaş öldürüldü. Yüzlerine çorap geçirmiş üç faşist gece saat 22.45 sıralarında girdik­leri kahvehanede bulunan insanları yere yatırıp ateş açtı. Altı vatan­daş olay yerinde, biri de hastanede hayatını kaybetti.

Sonraki halka Kayseri’den takıldı zincire. Kayseri katliamı 8 Kasım 1979’da gerçekleştirildi. Kayseri Mimar Sinan Mahallesi’nde genellikle solcuların devam ettiği bir kahvehaneye faşistler tarafın­dan düzenlenen baskında beş insan öldürüldü, yedisi yaralandı.

Barbaros katliamının tarihi ise 16 Aralık 1979’du. İstanbul Beşiktaş’ta bulunan ve daha çok Devlet Mühendislik Mimarlık Akademisi’nde okuyan devrimci öğrencilerin gittiği Barbaros kahvehanesine öğrencilerin yoğun olduğu bir anda daha önceden yerleştirilen bombanın patlama­sı sonucunda beş kişi öldü; çoğu ağır 22 kişi yaralandı.

Devam edelim hatırlatmalara: Faşistlerin tarihinde hedef gözetmeksizin girişilen katliam örnekleri çoktur, tıpkı kahvehane saldırıları gibi, tıpkı Ankara’nın Tepecik Mahallesi’nde varlık gösteremeyen faşistlerin Tepecik’e giden belediye otobüsünü 8 Ağustos 1978’de silahla taraması, üç mahalleliyi öldürmesi, ikisi ağır, 16 mahalleliyi yaralaması gibi. Yoksullar biner belediye otobüslerine. Faşistler yoksul halkı katleder.

“Çuval cinayetleri” vardır örneğin faşistlerin tarihinde. Ankara’da, 1980’in Ocak-Haziran ayları arasında 33 devrimci faşistler tarafından kaçırılmış, işkence edilmiş ve vahşice öldürüldükten sonra çuvala konularak bir köşeye bırakılmıştır. Vahşet ve kıyımın faili de mağduru da aradan geçen zamana rağmen aynıdır.

Vahşete örnek mi istiyorsunuz, 1978’in 8 Ekim gecesine dikkat kesilin. Ankara Bahçelievler’de, faşistler yaşları 20-26 arasında olan yedi genci işkence ederek, telle boğarak, kurşunlayarak öldürdü. Katliamın birinci derecede faili, Tansu Çiller tarafından kahraman ilan edilen ve Susurluk kazasında ölen Abdullah Çatlı’ydı. IŞİD’in savunmasız, çaresiz insanları vahşice öldürme geleneği nereden geliyor diye merak eden varsa, 8 Ekim gecesine dikkat kesilsin.

Gerici-faşist kırması çeteler ne dün kana doydu ne de bugün doymakta.

23 Temmuz 1979 Şavşat katliamı, 23 Nisan 1980 İnciraltı Yurdu katliamı, 23 Nisan 1980 Tarsus katliamı, bizzat askerin başrolde olduğu kıyımlardı. Bir subay, sık sık trafik kazası olan bir yolda önlem alınmasını isteyen Tarsusluların üstüne neden ateş açma emri verir? Üçü çocuk, 10 vatandaşın öldürülmesinden bir subay neden haz alır? Neden, Şavşat’a atanan alay komutanı, “Şavşat’ı vatan topraklarına katmaya geldim” der? Neden 23 Temmuz 1979’da bir mitingden dağılan kalabalığın üzerine ateş emri verir, bir komutan? Beş insanın öldürülmesi, otuzunun yaralanmasıyla yaşattığı katliamı neden zafer kazanmış bir edayla seyreder? Neden bir teğmen 12 Haziran 1980’de, ertesi gün yapılacak ÖSS için kaldıkları yurtta eğlence düzenleyen gençlere ateş açılmasını emreder? O teğmen 25 yıl ceza alır ama silahını ateşleyerek altı öğrenciyi öldüren, onlarcasını yaralayan bugün 50’li yaşlarda olan askerler şimdi nerededirler, ne yaparlar, o günü hatırladıklarında ne hissederler?

Bir alay komutanı emreder, bir subay emreder, bir teğmen emreder, bir devlet emreder.

Madımak, Gazi, Ulucanlar ve devlet hayattan koparıyor

2 Temmuz 1993’te Sivas Madımak Oteli’nde 33 insan katledildi. Kimi yanarak, kimi boğularak öldü. Bu, Alevilerin Sivas’ta yaşadığı ikinci kıyımdı. Üzerine söz söylemeye hacet yok. Acısı ve neler yaşandığı hâlâ tazeliğini koruyor. Madımak’ın yakılması sırasında dışarıdan çekilen görüntüleri izleyemeyen yok gibidir. İzlerken seslere kulak kabartalım bir kez daha. Madımak’ı ateşe verenler hep bir ağıdan “Allahu ekber” diye bağırmaktadır. IŞİD’i, DEAŞ diye okuyarak bu gerçeği değiştirmeye çalışanların nafile bir çaba içinde olduğunu yüzlerine vuralım.

Yine aynı kontrgerilla taktiği. İstanbul Gazi Ma­hallesi’nde bulunan dört kahvehane ve bir pastane silahla tarandı. Yaşlı bir amca hayatını kaybetti, beşi ağır, 25 kişi de yaralandı. Elbette devrimciler saldırıyı protesto edecek, cenazeye sahip çıkacaktı. Nitekim öyle oldu. Cenaze için bir araya gelen mahallelilerin üstüne otomatik silahlarla ateş açıldı, uzun namlulu silahlar kullanıldı. 12-13 Mart 1995’te, yani iki gün içerisinde Gazi’de 17 insan katledildi, onlarca yaralı vardı. Bugünlerde Gazi’ye dikkat çekenler, mahallenin büyük katliamları yaşayarak bugünlere geldiğini, tarih es geçilerek yapılan sosyolojik değerlendirmelerin kifayetsiz olduğunu bilmeli. Hafızlarımızı tazeleyelim: Gazi’de katliam yapanların ucu, Susurluk kazasıyla deşifre olan çete ilişkilerinde çıktı.

Devrimcileri yok etmek isteyenlerin hedefinde bu kez Ankara Ulucanlar Cezaevi vardı. Tarih, 26 Eylül 1999’du. İçeride eli-kolu bağlı insanlar yüzlerce polis ve askerin saldırısına uğradı. 10 devrimci öldürüldü. Onlarca yaralı vardı. Otopsilerden anlaşıldı ki, içerdekiler ya kurşunla ya da sert cisimlerle öldürül­müştü. Hem kıyım hem de yalan aynı anda servis edildi. Devrimcilerin koğuşunda çok sayıda ateşli silah çıktığı söylendi. Lakin hiçbir görevli yaşamını yitirmemişti. Birkaç gün sonra katliamı meşrulaştırmak amacıyla bir grup gazeteci cezaevine davet edildi. Olayların çıkmasına sebep olduğu ileri sürülen bir tünel gösterildi. Koğuşların duvarları delik deşikti, kameralara yansıdı. Kameralara bir de koğuş duvarına devrimciler tarafından nakşedilmiş bir yazı takıldı: “Kanla yazılan tarih silinmez.”

İsmi “hayata dönüş operasyonu”ydu. Operasyon bittiğinde 30 devrimcinin hayattan koparıldığı, pek çoğunun ağır derecede yanarak ya da kurşunlanarak yaralandığı, sakat kaldığı anlaşıldı. 19 Aralık 2000’de 20 cezaevinde aynı anda yapılan operasyonun devamında hayata geçirilen F Tipi Cezaevi uygulamasını protesto eden mahkûmların 122’si ölüm oruçlarında can verdi.

Farkındayım ne Türkiye solunun, ilericilerin, Alevilerin, mazlumların maruz kaldığı katliamlar bunlarla sınırlıdır, HDP Diyarbakır mitinginde ve Suruç’ta patlayan bombalar gösteriyor ki ne de son olacaktır.

Türkiye solunun tarihi biraz da hüznün tarihidir.

Kaleme alırken içime çöken kasveti dağıtsın, okuyanların muhtemelen sıkışacak kalbini rahatlatsın diye Neruda’nın cenaze töreninde, bir kadının okuduğu Neruda’nın şiiriyle yazıyı sonlandırıp “büyük tahammüle” bir kez daha selam çakalım.

“Halkım ben, parmakla sayılmayan/ Sesimde pırıl pırıl bir güç var/ Karanlıkta boy atmaya/ Sessizliği aşmaya yarayan/ Ölü, yiğit, gölge ve buz, ne varsa/ Tohuma dururlar yeniden/ Ve halk, toprağa gömülü/ Tohuma durur bir yerde/ Buğday nasıl filizini sürer de/ Çıkarsa toprağın üstüne/ Güzelim kırmızı elleriyle/ Sessizliği burgu gibi deler de/ Biz halkız, yeniden doğarız ölümlerle.”