IKBY ( Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi) Başkanı Mesut Barzani, “İsrail ve Suudi Arabistan” ı da yakından ilgilendirdiğini düşündüğüm resmi ziyaret için ABD’ nin başkenti Washington’da.

Barzani’ nin ABD Başkanı Barack Obama ve Başkan Yardımcısı Joe Biden ile de yapacağı görüşmelerde ana gündemin IŞİD ile mücadele ile Kürtlerin kendi geleceklerini belirleme hakkı olacağı söylendi.  Aslında “İsrail ve Suudi Arabistan”ı ilgilendiren iki konun da ana noktası “petrol” olsa gerek.

Nasıl mı? Bunun için Irak’ ın geçmişine ve Suudi Arabistan’ ın yakındaki faaliyetlerine bakabiliriz.

Irak Petrol…

Rudaw’ın haberinde: “Kürdistan Bölgesi petrolü yeni bir rekor kırarak 850 bin varile ulaşırken, bunun 650 bin varili ihraç ediliyor ve miktarın yıl sonuna kadar 900 bin varile ulaşacak” dendi.

Erbil-Bağdat arasındaki anlaşma ile IKBY, Irak Petrol Ajansı (SOMO) üzerinden ihraç ettiği petrolün %17’lik payını ve memur maaşlarının ödemesini Bağdat’tan alıyor, yani anlaşmaya uyuyorlar ve petrolde rekor kırılıyor dense de… Fakat, Nisan ayı sonunda Rudaw’a, Irak Parlamentosu Petrol ve Gaz Komisyonu Üyesi Tarık Gerdi Uluslar arası Para Fonu’ nun (IMF) bütçe açığını kapatmak için Irak Hükümetine 5 milyar dolar borç vermeyi kabul ettiğini söyledi.

Neden, Bağdat ve Erbil toparlanamıyor!

1980-1988 yılları arasında, sekiz sene devam edip 150 milyar US dolar maddi hasarla “galibi olmadan” sonuçlanan İran-Irak Savaşı sırasında, Kuveyt’in Irak’a verdiği 14 milyar dolarlık borcunu da ödeyemeyince, iki ülkenin arası gerildi. Ağustos 1990 tarihinde de “Körfez İşgali”-“Kuveyt-Irak Savaşı” çıktı. Savaş sonrası onarım tazminatını Irak petrol geliri ile ödemeye başladı. 2003 yılına kadar Birleşmiş Milletler bu tazminata karşılık Irak petrol gelirinin %25’ini, daha sonra Irak’ ın 5. Cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin devrilince  % 5 ‘ni aldı. Nisan 2011’ de Bağdat, alınan kararla işgal sırasında zarar gören Amerikalılara toplam 400 milyon US dolar ödenmesini de onaylamıştı!

Ayrıca söylenen, Kuveyt’in işgalinde “Kar kaybı” gerekçesi ile Irak’ın Pepsi’ye 3.8 milyon US dolar, Philip Morris’e 1.3 milyon US dolar, Toys R Us’a 189.449 US dolar, Sheraton’ a 11 milyon US dolar ödenen/devam eden tazminatlar. Ekonomisi bozulan Irak, batılı petrol şirketleri ile “Ürün paylaşım anlaşması” yaparak petrol gelirinin büyük payını 30 yıllığına yabancı petrol şirketlerine aktarmış.

Bağdat – Erbil anlaşmalar…

Borç ödeme mücadeleleri sürerken, IKBY ve Merkez Irak olarak ayrılan Irak, bu kez de kendi aralarında petrol paylaşım sorunları yaşıyorlar.

Aralarındaki son petrol anlaşmalarına baktığımızda; Kasım 2014 tarihinde Erbil-Bağdat petrol anlaşmasını Irak Maliye Bakanı Hoşyar Zebari duyurmuştu. Fakat, Al Jezaare Türk’de yer alan habere göre, ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Jen Psaki günlük basın brifinginde bu anlaşmayı ilk adım olarak gördüklerini söyleyip:“Irak Federal Hükümeti ile IKBY arasında, Irak’ın hidrokarbon kaynakları konusunda adil ve kapsamlı bir çözüm bulma çabalarında ilk adım atılması yönünde anlaşmaya varıldığı açıklamasından memnuniyet duyuyoruz” dedi.

Erbil-Bağdat petrol anlaşmasını ABD neden tamamlanmış bir anlaşma olarak göremedi? Demek tam bir anlaşma olamamış! Ve kesinlikle çözülmesi gereken bir durum. Barzani’ nin ABD’ ye gitmesinin en büyük nedeni “petrol payları” ve “petrol geliri ödenmesi gereken borçlar” olduğu akla daha yakın geliyor. Bu durum düze çıkarsa, …ki çıkması gerek. Bunun için Suudi Arabistan’ ın 2018’ de tamamlanmasını öngördüğü “Körfez Demir Yolu Projesi” bağlamında petrol ve doğal gazını Akdeniz’ e çıkarabilir.

Suudi Arabistan…

Biraz geri dönüp baktığımızda:

Ocak 2015 tarihinde çıkan haberlerde, “Kuzey Sınırı Güvenlik Projesi” ile Suudi Arabistan’ ın Irak sınırına IŞİD tehdidine karşı bin kilometrelik duvar örmek için hazırlık yaptığı, hatta böyle bir duvarı, 1609 kilometre uzunluğundaki Yemen sınırına da düşündükleri, 3.4 milyar dolara mal olacak projeyi de  Almanya merkezli bir firmaya hazırlattıkları söyleniyordu.  Duvarın IŞİD saldırılarına karşı yapıldığı söylense de, aslında duvar projesi 2006 yılına dayanıyor.

Suudiler neyi koruyor?

“Körfez Demir Yolu Projesi”  2018’ de tamamlanması öngörülüyor.  2 bin 200 kilometre uzunluğundaki demiryolu  yapımı bittiğinde “Körfez İşbirliği Ülkeleri” olan Suudi Arabistan, Umman, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar,  Bahreyn ve Kuveyt arasında ulaşım/ticaret sorunu halledilmiş olacak.

Mekke, Medine, Cidde’ ye de hızlı ulaşım sağlayan demiryolu projesinin önemli bir kısmı olan “Al-Zamil Kompleksi” tamamlandı. Körfezde yer alan Liman şehri Dammam’da Kral Abdulaziz Limanda bulunan gemi inşa ve tamirlerinin yapılacağı “Al-Zamil Kompleksi”nin açılışını, Suudi Arabistan Ulaştırma Bakanı & Suudi Limanlar ve Yönetim Kurulu Başkanı  Abdullah Al-Moqbil 30 Nisan’ da yaptı. 220 bin metrekarelik alan üzerine inşa edilen komplekste aynı anda 7 bin 200 ton kapasiteli 10 geminin bulunabileceği marina da bulunan “Körfez Demiryolu”projesinin önemli kısmı da tamamlandığına göre sona yaklaşılıyor demek. Proje kapsamında bir de fosfat ve diğer ürünlerin taşınması için kargo hattı da inşaa edilecek.

Ayrıca projenin uygulandığı demiryolunda  körfezden gelip, Yanbu al-Bahr a kadar uzanan Doğu-Batı petrol ve doğal gaz boru hattı (faaliyette) var.  Şu sıralar kapalı olsa da güvenlik duvarının bitmesi ile açılacağını düşündüğüm  Tran-Arab (Tapline) körfezden Riyad’ a kadar uzanıyor ve  gene körfezden gelip İsrail’e kadar uzanan“Irak petrol hattı” bulunuyor.

“Körfez Demir Yolu Projesi” ile körfezden petrol ve doğal gazın taşınıp, Kızıldeniz’ e ve Akdeniz’e Yemen’e (…ki Suudi Arabistan İran ile ticaretini deniz yolu ile yapıyor) ihtiyaç duymadan yapabilecek.  Fakat, KİK’ e Körfez ülkesi olan Irak ve İran konseye dahil edilmemiş. Yemen’ in üyelik görüşmeleri 2006 yılında başlamış, 2016 yılında da üye olmayı ümit ediyor. Tabii ABD ile anlaşma sağlanırsa belki bu üç ülkede KİK’ e dahil edilir!

Sonuç…

Sina’ da süren çatışmalarda da (yazmıştım bloğumda var) İsrail’ in Sina’ ya hakim olma fikri yatıyor. İsrail de uzun uğraşlardan sonra Mısır ile anlaşarak çözdüğü Aqaba Körfezi’ndeki Eliat Limanı ile Akdeniz kıyısındaki Ashod Limanı arasındaki demiryolu da KİK’ in “Körfez Demiryolu” na bağladığında, İsrail’ de bence körfez ile bağlantısını kolayca yapmış olacak.

Fakat, tüm dünyanın gözünün üzerinde olduğu “Ucuz Irak Petrol”ünün sahipleri ise kendi aralarında/borç ödeme planlarında anlaşıp ödediklerinde “İsrail-ABD-Suudi Arabistan” için “Körfez Demiryolu” tam hedef sonucu olabilecek. İşte Barzani, ABD’ ye yaptığı resmi ziyarette böylece birinci dereceden önemli konunun “Borçlar” ve“Körfezdeki Petrol”   olması kaçınılmaz…! Washington’ da Barzani’ nin kaldığı otelin girişine ABD bayrağı ile IKBY Bayrağının asılması, ABD dönüşünde Barzani’ nin sanırım çantasındakileri anlatıyor !