Kahire’de ‘kitle destekli darbe’ ile iktidardan indirilen Müslüman Kardeşler (İhvan) üyelerine yönelik katliam hem siyasi geçiş sürecini vurdu hem de Cezayir’in 1991’de İslami Selamet Cephesi’nin seçim zaferini boğan darbe üzerine yaşadığı kanlı süreci akla getirdi.

Geçiş hükümeti kurma çabaları nasıl etkilenir?

Askeri müdahaleye destek veren Mursi’nin eski ortağı Selefi Nur Partisi görüşmelerden çekildi. Nur’un geçiş sürecine desteği müdahaleye İslamcı kesimler nezdinde meşruiyet kazandırması açısından önemseniyordu. Geçici Cumhurbaşkanı Adli Mansur “Yol haritası etkilenmez” dese de geçiş süreci kırılgan hale geldi.

Orduya destek ne yönde etkilenir?

Mursi’nin devrildiği süreçte ordunun çok büyük bir desteği olduğu sokaklara da yansıyordu. Askeri uçaklar akrobasi şovu yaparken ya da helikopterler Kahire üzerinde uçarken insanlar alkış tutup kornalara basıyordu. Ancak İhvan’ın mağdur edilmesi ve saldırılara maruz kalması askere alkış tutan cephede de bölünmelere yol açabilir. Halktaki derin asker sevgisi Mübarek sonrası yönetimi ele alan Yüksek Askeri Konsey’in Tahrir’de protestoların hedefi olmasını engellememişti. Rüzgâr tersine dönerse geçiş sürecini yönetmekte sıkıntı çeken ordunun işi daha zorlaşabilir. 30 Haziran Cephesi koalisyonunda yer alan Düstur Partisi’nin kurucularından Ahmed el Havari’nin “Bu felaketten hem İhvan hem ordu sorumludur” diye çıkışması ‘ordu-halk el ele’ nakaratının bozulabileceğine işaret ediyor.

Saldırılar İhvan’ı nereye götürür?

Misilleme saldırılarına girişmezse İhvan mağduriyet psikolojisiyle İslamcı tabanda desteğini toparlayabilir. Ama çatışma ortamı orduya eleştirileri arttırdığı kadar Mursi’yi devirenler arasında da İhvan karşıtlığını keskinleştirebilir. Saldırıdan önce muhalifler arasında Mursi yanlılarının eylemlerine karşı bir şiddet eğilimi vardı. İhvan üzerinde baskılar kesilmezse silahlı direnişten siyasal mücadeleye geçmiş İslamcı grupları yeraltına kaydırabilir.

İç savaş riski var mı?

İhvan’ın liderleri direnişin sivil kalacağını vurgulasa da Hürriyet ve Adalet Partisi’nin ayaklanması her tarafa çekilebilir. İhvan’la, örgütle ilintili Selefi gruplar ya da örgüt liderliğinin kontrol edemediği unsurlar silahlı eylemlere kalkışabilir. Halihazırda Sina Yarımadası’nda orduya karşı cihat ilan eden gruplar eylemlere başladı.

Ateşli havanın iç savaşa dönüşmemesi ordunun bundan sonra atacağı adımlara bağlı. Eğer ordu kendi kontrolünü kaybederse kışlalarda silahının yönünü değiştirecek kişiler çıkabilir, geçmişte olduğu gibi. Nitekim Mursi’ye karşı koalisyonda Kıpti kilisesi ile birlikte yer alan Ezher Şeyhi Ahmet Tayyip dün iç savaş tehlikesine dikkat çekti. Ordu sözcüsü de İhvan’ı ülkeyi iç savaşa sürüklemekle suçlarken ordudan ayrılan askerler olduğuna dair sahte görüntülerle kendisine ‘Özgür Mısır Ordusu’ görüntüsü verenler olduğunu söyledi. Adı ister Suriye ister Cezayir sendromu olsun Mısır ciddi bir felaketin eşiğinde.