Mahalleleri kentsel dönüşüm projesi kapsamında yıkım tehlikesi ile karşı karşıya olan ve Kocaeli’nin Gebze ilçesindeki Adem Yavuz ve Cumhuriyet Mahallesi’ndeki kadınlarla görüştük. Gebze’de barınma hakkı için mücadele eden mahalleliler 13 Kasım’da Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nden “Kentsel dönüşüm projesini rafa kaldırdık” sözünü aldı. Kadınlar, Gebze’de de barınma hakkı mücadelesinin sürükleyici gücü durumunda. Söyleşimiz Cumhuriyet Mahallesi Güzelleştirme derneği kadın kolları başkanı Şükran Çelebi’nin konuşmasıyla başladı.

Şükran Çelebi’nin konuşmasının tam metni için tıklayınız

Kentsel dönüşüm projesini ilk ne zaman ve nasıl öğrendiniz?

Şükran Çelebi
2 Haziran’da gazetelerden duyduk. Ben muhtara gittiğimde muhtar bana söyledi. Gazetede böyle bir şey var diye. Ben de Belediye Encümeni üyesi ile görüştüm, sizin evinizi ellemeyeceğiz dedi. Ama belediye yetkilileri herkese aynı şeyi demiş. Ben belediyeye gittim ve orada gördüm. Bizim mahalleyi bir sarı çizginin içine almışlar. Bize belediye başkanımız bunu söylemedi ilk başta. Gerçek olan bir şeyi bizden gizlediler.

Güllü Hızlı
Biz burayı kendi ellerimizle yaptık. Elektriğini, suyunu yolunu… İlk başta kimse bize “Buraya yerleşmeyin, buralarda yaşanmaz” demedi. Evlerimizi yaparken gökten zembille inmedi ya. Biz evleri yaparken “kolay gelsin” diyorlardı. Şimdi yıkacağız diyorlar. O zaman yapmayın deselerdi. Emeklerimiz heba mı olsun?

Şükran Çelebi
Bizim buralara kaçak yapı diyorlar. Biz başımızdakileri seçtik de bize düşman olsunlar diye seçmedik. Seçim döneminde göz yumuyorlar. Seçim sonrasında kaçak yapı diye ceza kesiyor.

Zülfi Işıklı
Kaçak yapı diyorlar, ruhsatı yok diyorlar. Madem ruhsatı yoktu izin vermeselerdi o zaman. Kaçak yapının cezası var diyorlar. Burada herkes asgari ücretle çalışıyor, nasıl ödeyecekler cezayı! Kira öder gibi ev sahibi olun diyorlar, nasıl ödeyecekler kirayı!

Mahallenizin yıkım kapsamında olduğunu öğrendiğinizde ilk olarak ne yaptınız?

Meryem Güneş
Önce, kendi aramızda toplandık ve çare düşündük. Sonra tüm mahalleli birlikte mücadele etmek ve dayanışma içinde olmak için hep birlikte bir dernek kurduk. Mahalleliler üye oldu ve yönetim kurulu seçildi. Mitinglere katıldık. Belediye’ye 3 defa gittik.

Musune Yılmaz
Burada hiçbir şey yoktu. Erkeklerimiz belediyeye gitti. Kazma kürekle çukur kazdılar. Belediyeden künkleri getirdiler. Belediye de zaten malzemeleri bırakıp gitti. Kepçe lazım oldu. Belediye vermedi. Mahallecek para toplayıp kepçe tuttuk. Suyumuzu kendimiz açtık. Şimdi dağın başında yaşanır mı diyenler, o zaman nerelerdeydi? Burada yürüyemiyorduk.

Barınma hakkı için mücadele etmeden önce haklarınızı biliyor muydunuz?

Zeynep Akdemir
Haberimiz yoktu. Yıkım, başkalarının başına gelince kimsenin kılı kıpırdamıyordu. Bizim başımıza gelince farkına vardık. İlk telaş “ne yaparız” oldu. Muhtarlık önünde toplandık hemen. Neler oluyor diye koşuşturma başladı. Dernek kurduk. Kadın kolları ve gençlik kolları seçtik. Ne yapabiliriz diye araştırma yaptık ve Dikmen’i bulduk. Dikmen Vadisi bize yol gösterdi. Barınmanın hak olduğunu Dikmen’den öğrendik. Şu anda projeyi rafa kaldırdıklarını söylüyorlar. Ama biz iptal edilmesi gerektiğini söylüyoruz.

Ben 1980’de geldim. İlkokula gidiyordum o zaman. Yol, su, elektrik yoktu. Dereden geçiyorduk okula giderken. İşe giden insanlar bizi dereden geçirirdi. Biz suları sırtımızda taşırken ağaçlar yetiştirip buraları güzelleştirdik. 30 yıl oldu ağaçları dikeli ve o ağaçlar nasıl kök saldıysa biz de buraya kök saldık. Kökü kopartmak kolay değil. Koparttırmayız.

Yıkım ekibi buraya geldi mi?

Şükran Çelebi
Hayır. Ama gelirlerse yapılacak şey bellidir. Direneceğiz.

Hep bir ağızdan
Direneceğiz tabi.

Hiç başka bir barınma hakkı mücadelesine destek verdiğiniz oldu mu?

Güllü Hızlı
Evet. Arızlıya destek olmaya biz gitmiştik yürüyüşlerine katılmıştık. Burada da saldırıları kınamak için meşaleli yürüyüş yaptık. Kiraztepe mahallesine de gittik.

Arızlı konusunda ne düşünüyorsunuz?

Musune Yılmaz
Arızlılıların yaşadığı düpedüz haksızlık. O insanlar canlarını vermişler. Hiçbir şeyleri kalmmaış ve oraya yerleşmişler. Şimdi buna siz kalkın gidin, başka yerde oturun denir mi. Olmayacak bir şey. Arızlılılarla gözyaşımız ortak. Arızlı’dan yürüyerek Ankara’ya giden 65 yaşındaki kadınları gördük. Biz de onlarla beraber ağladık. Buradan Ankara’ya gitmek ne demek. Bunu görmeyenlere bir şey diyemeyeceğiz.

Emine Karadeniz
Bunların amacı, zengini zengin fakiri daha fakir etmek. Bizlere insan gibi yaşayacağımız hizmetleri versinler.

Gülistan Güney
Zaten 3 tane evi olana dokunmuyorlarki. Güçleri garibana yetiyor.

Barınma hakkı dışında başka talepleriniz var mı?

Zeynep Akdemir
Mesela kreşimiz yok. İşe gidenler çocuklarını ana babasına bırakıyor, sokağa bırakıyor. Şimdi burada bir maddeyi değiştirerek bizi buradan çıkartmak istiyorlar. Madde değiştiğinde, tapulu tapusuz herkesi buradan atmaya çalışacaklar. Yıkım kapsamına alındığında burada ilk olarak tapulu olanlarla tapusuz olanlar bölünmeye başlıyor. Bu madde değiştiğinde de hep birlikte mücadele etmekten başka bir şey kalmayacak.

Emine Karadeniz
Örneğin, Adem Yavuz’da ve Mimar Sinan’da sağlık ocağı var ama Cumhuriyet mahallesinde yok. Biz oralardaki sağlık ocaklarına gittiğimiz zaman bize siz buraya kayıtlı değilsiniz diyorlar. Biz vatandaş değil miyiz. Biz insan değil miyiz? Sağlık Ocağı talep ettik biz. Ama hizmet vermediler. Biz dişimizle tırnağımızla burayı inşa ettik.

Musune Yılmaz
Örneğin çocuklarımızın parkı yok. Benim kapımın önünde oynuyorlar ben kovuyorum, başka arkadaşın kapısının önüne gidiyorlar o kovuyor. Peki nerede oynayacak bu çocuklar. Yol göstersinler. Kimse bizi düşünmüyor, çocukları nasıl okula gidiyor, nasıl geçiniyorlar diye düşünmüyorlar. Eğitimsiz diyorlar.

Şükran Çelebi
Önce yıkımın iptal olması gerekiyor. Ama karşılaştığımız sorunlara karşı elbette mücadele edeceğiz eksiklerimizi de talep edeceğiz. Kimse bir şeyiniz eksik mi diye sormuyor. Artık gözümüz açıldı. Bu olayla birlikte, birlikte mücadele etmeyi öğrendik. Hakkımızı talep etmeyi öğrendik. Biz d
aha önce sokağa çıkan insanları anarşik zannediyorduk. Bizim başımıza da böyle bir şey gelince öğrendik ki anarşik dediklerimiz kendi hakları için mücadele ediyorlarmış. Biz de öğrendik nasıl mücadele etmemiz gerektiğini. Bundan sonra her sorunumuzu hep beraber çözeceğiz, beraber mücadele edeceğiz.

Selma Türk
Yani, belediye başkanı gelip ne istiyorsunuz ihtiyaçlarınız neler diye sorsa tabiiki o zaman eksiklerimizi söyleriz. Ama kendimiz talep etmeliyiz. Bunun için de hep birlikte oturup karar vermeliyiz.

İstanbul’da selden sonra dereyi ıslah ediyoruz diyip yıkımlara başladılar. Burada böyle bir durum da yok. Neden yıkmak istiyorlar burayı sizce?

Musune Yılmaz
Gebze Belediye Başkanı 8 sene önce sevdalanmış buraya birden bire. Buranın çok güzel olacağını söylüyorlar. Zemini sağlam, manzarası gördüğünüz gibi gayet güzel, denizi görüyor. Buraya gelip yerleşmek istiyorlar. Fakat biz halk olarak hiçbir şekilde buradan çıkmayacağız. Aldığımız 500 milyon lirayla çocuğumuzu zor okutuyoruz. Hep beraber yaptık, hep beraber direneceğiz.

Zeynep Akdemir
Burayı zaten seçim zamanı gelip gördüler manzarasını beğendiler. Biz burada kentsel dönüşüm bitene kadar mücadele edeceğiz.

Meryem Güneş
Tabii rant dışında bir sebep yok. Az değiliz, çoğunluk biziz burada ama örgütlü bir güç olmadığımız için karşımıza çıkabiliyorlardı. Kentsel dönüşüm diyor, başka şey diyorlardı. Mahallecek örgütlü güç olmadığımız sürece bunlar böyle saldıracaklar. Şimdilik tepki vermeyenlerin de suçu yok. Çünkü yıllardır sindirdiler bu insanları. Böyle bir şey başlarına geldikleri zaman elbette tepki verebilirler.

Siz mücadeleye katılırken ailenizden ya da akrabalarınızdan tepki oldu mu?

Emine Karadeniz
Yürüyüşe katılanlar için koca bakmaya gidiyorlar diye söylenti çıkarttılar. Oysa bizim kocaya ihtiyacımız yok. Evimizi savunuyoruz. Kocamız zaten var.

Zülfi Işıklı
İmza topladık, evdekiler “Bir şey çıkarsa kafanızı kırarız sizin” dediler.

Ayşe Çağlı
“Mahalleyi siz mi kurtaracaksınız” dediler bize. “Devlete karşı mı geleceksiniz” dediler. Çok tepki aldık. Akraba olsun, sağdan soldan olsun çok tepki aldık.

Emine Karadeniz
En samimi arkadaşlarımdan oldum ben. Ama yeni arkadaşlar edindim. Gerçek arkadaş değilmiş yani. Ev bu, başka bir şey değil.

Barınma hakkınıza sahip çıktınız, mücadele ettiniz. Bu mücadele sürecinde hayatınızda neler değişti?

Musune Yılmaz
Ençok komşularımızın tepkisi değişti. Biz hakkımız için iki adım ileri gittiysek komuşlarımız bizi hep geri çekmeye çalıştı. Bizim partilerle işimiz yok. Evlerimiz için uğraşıyoruz. Bırak bizi kafamızı dinleyelim, ekmeğimizi azıcık rahat yiyelim. Zaten iş yok, aş yok. Çocuklar soruyor anne evi yıkacaklar ne yapacağız diye. Biz de çadır kurar yine yaşarız merak etme diyoruz. Yok ama çaresi. 3 tane evimiz var da bu yıkılınca öbürüne gidelim, böyle bir şansımız yok ki.

Mücadele sırasında, ilk başta çevrenizden size tepki gösterenlerin davranışları değişti mi?

Zeynep Akdemir
Değişenler oldu. Kendileri belediyeye gidip kendi gözleriyle kentsel dönüşüm planını gördükten sonra ikna olanlar oldu. Yıkım kararı gelince de değişenler oldu. Bu arada çocuklar çok etkilendi ama. Buna birebir şahit olduk. Sağlık ocağı için imza topladığımız sırada 8 yaşındaki bir çocuk bize dedi ki? “Abla bizim evimize de gelin, biz evimizin yıkılmasını istemiyoruz, biz de insanız, benim babam yürüyemiyor siz gelin” dedi. Çocuk bizim elimizden tutup evine götürdü. Ama babaannesi imzalamadı. İmza vermekten korkuyor ama sağlık ocağı istiyorlardı evlerinin de yıkılmasını istemiyorlardı.

Ayşe Çağlı
Daha önce burada imar için doğalgaz için imza topladılar ama hiçbir şey çıkmadı. Millet borçlandı. İmza atmaktan bu yüzden çekiniyorlar.

Partileri destekleyenlerin kentsel dönüşüme karşı tutumu belediyeden yana mı?

Şükran Çelebi
Bazıları isyan etti. Verdiğim oyları geri verin diyenler oldu. Bunların bir kısmı ise “AKP bizleri mağdur etmez” diye düşünüyorlar hala.

Bundan sonraki planlarınız programınız nedir? Büyükşehir Belediyesi’ne yürüdünüz. Belediye Başkanı da size “rafa kaldıracağız” dedi. Siz ne yapacaksınız?

Şükran Çelebi
Takip edeceğiz, mücadelemizi edeceğiz. Onların keyfine bırakmayacağız. Mahallemize bir hizmet getirmeleri için de gideceğiz. İsteklerimizi söyleyeceğiz. Büyükşehir Belediye Başkanı da öyle dedi zaten, mahallemize gelip bizle konuşacaklarmış, bizim istediklerimizin dışında bir şey yapmayacaklarını söylediler. Bugün başka mahalleye yarın bizim mahalleye olacak bu yıkım. Yıkımlara karşı etkinlikler yapmayı da düşünüyoruz. Gördüğümüz herkese yıkımı anlatıyoruz.

Şimdi burada seçim sürecine girildi. Biz öyle düşünüyoruz. Seçimi bekliyorlar. Bu 73. maddeyi değiştirirlerse, imarlı imarsız herşeye el koyarlarsa mülkiyet hakkı diye bir şey kalmayacak. O zaman, sadece bizim gibi mahalleler değil tüm Türkiye yürüyecek. Herkes yürürse zaten yıkım yapanların sonu olacak.

Zeynep Akdemir
Ama ne olursa olsun biz öğrendik, talep etmeden olmuyor. Hakkını zorla almak gerekiyor. Bunları nasıl başımıza getirdiysek indirmesini de biliriz.

Meryem Güneş
Büyükşehir Belediyesi’nin rafa kaldıracağım demesini, kentsel dönüşüm projesine karşı bir kazanım olarak görüyoruz. Elbette mücadelemizi sürdüreceğiz. Tüm Kocaeli’ne ve Gebze’ye örnek olduğumuzu düşünüyoruz. Şimdi burada da söz konusu maddeyi CHP’de AKP’de ortak şekilde onaylıyor. Hiçbir partiye güvenimiz kalmadı. Seçimlerde de oy vermeyeceğiz. Örgütlü olduğumuz sürece kimse bize bir şey yapamaz. Örgütlü olmaya birlikte hareket etmeye devam edeceğiz

Sizin gibi üzerinde yıkım planı olan mahallelerde oturanlara mesajınız var mı, söylemek istediğiniz şeyler var mı?

Musune Yılmaz
Diğer mahallelerde yıkım olduğunda her zaman destek olacağımızı her zaman yanlarında olduğumuzu bilsinler.