İktidarın bazı ödünler vermeyi kabul etmesine karşın, çarşı esnafının grevi 12 Ekim’de, yani bu Pazar günü sertleşti. Grev, 9 Ekim tarihli Le Figaro‘da, Delphine Minouit’nin (Beyrut’tan) “Ahmadinejad doit affronter la grogne des grands bazars” başlıklı makalesinde de anlatıldığı gibi, günler önce başlamıştı:

“Aslında grevin kökeni, İran’ı petrol kaynakları (bugün ülkenin ihracat gelirlerinin % 90’ını oluşturuyor) konusundaki bağımlılığından çıkarmayı hedefleyen Mahmud Ahmedinejad hükümetinin son derece tartışmalı olan ekonomik reform planlarında bulunuyor.”

“Haziran ayı sonunda açıklanan bu plan, birçok alandaki (benzin, elektrik, gaz) sübvansiyonun azaltılmasının dışında, %3 oranında bir katma değer vergisinin getirilmesini öngörüyor. Daha şimdiden %30’lar civarında seyreden ve esnafın endişelenmesine neden olan enflasyon oranının daha da yükselmesini tetikleyecek bir şey bu.” (…)

“Toplumun, alınan bu son önlemlere karşı duyduğu hoşnutsuzluk yeni değil. Bu hoşnutsuzluk, bir yıldan fazla bir süre önce, benzini karneye bağlamaya yönelik ilk planın ardından gelen ayaklanmalar sırasında kendisini belli etmişti. Çarşı esnafının ancak bugün uyanabilmesinin nedeni ise, İslam Cumhuriyeti’nde hiçbir zaman var olmayan KDV uygulamasıyla, kendisini doğrudan doğruya etkilenmiş hissetmesidir. Politik olarak, Mahmud Ahmedinejad’ın köklü muhalifi eski başkan Ali Ekber Haşimi Rafsancani’ye yakın olan çarşı, sistemin şeffaf olmamasından bugüne kadar geniş ölçüde yararlanmıştı.”

“Oysa Ahmedinejad, 2005 Haziran ayında devlet başkanı seçilmesinden önce, yozlaşmaya karşı mücadele etmişti ve bu da kampanyasının vurucu güçlerinden biriydi. Şimdi bu yeni planla, ülkenin ekonomik ve politik anlamdaki gerçek bir gücüne, çarşı esnafına saldırıyor. ‘Bugün, vergi ödemeye alışık olmayan ayrıcalıklı bir sınıfın içgüdüsel tepkisini görüyoruz’ diye not ediyor Thierry Coville. Ve bu tepki bekletilmez.”

“Peki Başkan, bu son günler boyunca başkente, Tahran’a kadar ulaşabilen bu kadar geniş bir hareketlenmeyi aklından geçirmiş miydi? Görünürde protestonun yoğunluğuna hazırlıksız yakalanmış olan Ahmedinejad, en sonunda bu Salı günü, uygulamayı gelecek 22 Mart’a erteleme üzere…KDV’den vazgeçtiğini açıkladı.”

Ama bazı tahminlere göre, petrol fiyatlarının yükselmesine karşın, bütçe açığı 50 milyar dolara ulaşabilecek. 9 Ekim tarihli Financial Times‘taki “Iran’s bazaar traders in revolt againts new tax” (Necmi Bozorgmehr) başlıklı bir yazıya göre, hükümet, hoşnutsuzlukların orta katmanlara, öğrencilere ve gelirleri enflasyon nedeniyle iyice azalmış olan öğretmenlere yayılmasından korkuyor.

Tahran’dan yazan bir gazeteci, “çarşı esnafının, krallar ve merkezi hükümetler tarafından her zaman ciddiye alındığını, çarşının, yakın geçmişte, 1905 ve 1979’da yapılan anayasal ve İslamcı devrimleri finanse ettiğini ve desteklediğini, İran’daki ticari şirketlerin modernleşmesiyle etkisinin azaldığını, ama yine de İran’da belirleyici bir güç olarak kaldığını” not ediyor.

Bu hareket Başkan Ahmedinejad için, başkanlık seçiminin gelecek ilkbaharda yapılmasının öngörülmesiyle birlikte, daha da endişe verici oldu. Bu arada reformcu Mehdi Karoubi aday olacağını açıkladı.

Öte yandan baskı, yıl boyunca, feminist bir derginin yasaklanması ve çok sayıda kadın militanın tutuklanmasıyla, özellikle kadın hareketi üzerinde yoğunlaştı.

Le Monde Diplomatique, 12 Ekim 2008

[Fransızca orijinalinden Şule Ünsaldı tarafından Sendika.Org için çevrilmiştir]