Oaxaca’da bu sonbahar bir anmalar mevsimi olacağa benziyor. 2006 yılında öldürülen APPO üyeleri Jose Jimenez Colmenares ve Lorenzo San Pablo Cervantes’in anısına şehrin sokaklarında yürüyüşler, öldürüldükleri yerde oturma eylemleri ve Katedral’de törenler düzenlendi. Önümüzdeki aylarda Oaxaca’da yirmi dörtten fazla benzeri etkinlik düzenlenecek. Bu rakam Oaxaca mezarlığında geçtiğimiz günlerde (en az) sekiz gizli mezarda bulunan cesetlerin kimliklerinin belirlenmeye çalışılmasıyla daha da artacak.

Oaxaca halkının Vali Ulies Ruis Ortiz’e (URO) ve onun şahsında cisimleşen barbar iktidara karşı derinlere kök salmış ve kendiliğinden harekete geçen isyanının üzerinden iki yıldan biraz fazla bir zaman geçti; ki, bu toplumsal hareketler için bir yaşam süresi ve tarihin soy kütüğünde işgal ettikleri yerdir. Oaxaca Halk Meclisi (APPO), 14 Temmuz 2006’da URO’nun askeri güçleri grevdeki öğretmenleri dağıtmak için şehir merkezine baskın yapmasından (öğretmenler ve taraftarları yeniden bir araya geldiler ve meydanı tekrar ele geçirdiler) yalnızca birkaç gün sonra kuruldu. APPO’nun özü olan ortak karar almaya ve yatay örgütlenmeye dayanan yapısı binlerce yıllık yerli (Kızılderili) meclis deneyiminden kaynaklanıyordu. APPO taraftarı ve anarşist grup VOCAL üyesi olan David Venegas geçenlerde, Oaxaca günlük gazetesi Noticias’ta “Oaxaca Halk Meclisi doğal olarak iktidara karşıdır, çünkü yataylık, uzlaşmaya (konsensüse) saygı ve saygılı diyalog topluluğun temel ilkeleridir” diye yazmıştı. APPO, beş aydan fazla bir süre Oaxaca şehrini ve eyaletin bazı bölgelerini kontrolü altında tuttu. Vincente Fox, başkanlık görevi süresi dolarken giderayak son bir saldırıyla 25 Kasım’da paramiliter federal polislerini göndermesiyle URO kontrolü tekrar ele geçirmiş oldu. Aslında APPO’nun fiziksel kontrolü kaybettiğini söylemek daha doğru bir tanımlama olacaktır. Bir dostun tarifiyle bu “özgürlük günleri” hakkında buraya taşıyamayacağımız kadar çok şey yazıldı, söylendi. Kapsayıcı bir değerlendirme için Nancy Davies’in NarcoNews.comda yayınlanan “Halkın Kararı: Oaxaca Halk Meclisi” yazısına bakılabilir.

Oaxaca’da iki yıl sonra sol ne durumda? APPO, şehitlerini anan bir hatıra mekanizmasına mı indirgendi? URO, “burada hiçbir şey yaşanmadı” biçimindeki söylemi hastalıklı bir ısrarla sürdürebilecek mi? Ya da henüz bir ortaya çıkmakta olan ve öncekinden çok daha zarif bir hareketi mi gözlüyoruz?

Şurası açık ki, çelişkili mesajlar var ve açığa çıkacak olan şey hesap edilenin oldukça uzağında. Kolaylıkla, hoşa gitmeyecek bir tablo çizilebilir. Harekete geçenler için, APPO, kolektif kararlar alan, toplanan ve eyleme geçme anlamındaki tüm niyet ve amaçlarıyla varlığını artık korumuyor. APPO’nun devamı niteliğinde, bildirilerinde ve eylemlerini duyururken APPO imzasını kullanan, diğer APPO üyelerini ve APPO etiketini kullanan örgütleri ironik ya da trajedik biçimde suçlayan pek çok örgüt var. Çok açık ki bu durum bir karmaşa ve hayal kırıklığı yaratıyor.

Çok net bölünmeler yok, fakat ihtilaf rahatsız edici biçimde iki genel kampa ayrılabilir. Mevcut politik sistemde yer tutmak için, APPO’nun siyasi ve sosyal etkisini kullanmayı tercih eden, ondan ellerinden geldiğince bir şeyler almaya çalışanlar ile 2006’da liderlerini öldüren ya da kaybeden sistemle ilişki kurmayı reddedenler. OaxacaLibre.org editörü Kiado Cruz’un da yazdığı gibi, bu durum, toplumsal hareket içinde “genel bir tutukluk” yarattı ve toplumsal hareketin mevcut formülasyonu içinde ileri doğru bir gelişme elde edilebileceğine dair bir umut yok. Bu uzlaşmazlık toplumsal seferberliğin APPO önderliğinde ortaya çıkmasını engelliyor, yakın gelecekteki zorlu süreçte bir temsilsizliğe yol açıyor; bunlar iki kamp arasındaki uzlaşmazlık ortaya dökülüyor.

Bu karşılıklı husumetin bir örneği 10 Ağustos’ta Jose Jimenez Colmenares anısına yapılan bir yürüyüşte ortaya çıktı. Kortej Jimenez’in öldürüldüğü yerde beklediği sırada APPO üyesi anarşist bir grup Jimenez’e ateş edilen binayı yazıladı. “Düşen yoldaşımızın oy sandıklarıyla işi yok, anla bunu Zenen” gibi kimi sloganlar Oaxaca eyalet temsilcisi, Eski APPO meclis üyesi, Marksist-Leninist grup Devrimci Halk Cephesi (FPR) kurucusu Zenen Bravo’ya ithamlar içeriyordu. Bravo’nun 2007 yılında, ortanın solundaki parti PRD-PT-Convergencia listesinden seçilmesi APPO’nun seçim ve siyasi partilerle ilgili politikasına ağır bir darbe olarak nitelendirilmişti. Yürüyüş sonrası bir diğer FPR lideri German Mendoza Nube’nin konuşması “hain” sloganlarıyla kesildi. Daha sonra FPR üyeleri, VOCAL ve diğer anarşist grup üyelerince tartaklandı ve neredeyse APPO üyeleri arası bir sokak kavgası baş gösteriyordu.

Ertesi gün, APPO “resmi” web sitesi yürüyüşü, olayları abartan ve VOCAL’i suçlayan bir haberle duyurdu. Ertesi hafta, öldürülen bir diğer APPO üyesi Lorenzo San Pablo anısına VOCAL tarafından düzenlenen yürüyüş sitede haber yapılmadı.

Sokaklarda ve internette çatışmalar sürerken ve iktidar düşkünü bazı APPO üyeleri adı kirlenmiş eski birtakım isimlerle ilişkilerine devam ederken, APPO üyeleri şimdilerde APPO öncüllerine sadık kalmaya çalışarak yeni bir şeyler ortaya çıkarmaya uğraşıyorlar. Pek çokları bunun başarılı bir toplumsal hareketin birleşme, müzakere ve yeniden inşa sürecinde yeni bir aşama olduğu inancını taşıyorlar.

Son haftalarda yeni bir rota belirleme konusunda pek çok girişim oldu.

Ağustos başında Reforma’nın yüksek gelirli bir mahallesinde beş günlük bir yurttaş forumu düzenlendi. Bir parktaki 200 ağacın kesilmesine neden olan Chedraui (Wal-Mart tipi bir işletme) binasının yapımının cemaatin başarılı çabalarıyla engellenmesinden ilham alınmıştı. Forum boş arazinin ne olacağına odaklanmaktan çok, “katılımcı demokrasi nedir, nasıl bir kent istiyoruz” ana teması çerçevesinde kentteki her mahallenin yaşadığı sorunlara çözüm getirmek için, siyasi parti ve hükümetlerden bağımsız olarak ne gibi kolektif eylemler yapılabileceğine odaklandı.

VOCAL ve alternatif eğitim projesi Universidad de la Tierra (Unitierra) tarafından düzenlenen “baldırıçıplak araştırmacılar” semineri halen devam ediyor. Bu ücretsiz ve herkese açık proje iki haftada bir beş saatlik bir programla yürütülüyor ve “Oaxaca’nın sosyal, ekonomik ve politik durumuna ilişkin bütünsel, ulusal ve evrensel perspektife sahip, otonom toplumsal hareketlere vurgu yapan bir yaklaşımla, yani iktidarı almadan toplumsal dönüşümü öngören taban mücadelesine odaklanıyor.”

Son olarak, Ağustos sonunda “Halklar ve Özgür/Korsan Radyolar İlk Meclis Toplantısı” Oaxaca Zaachila’da yapılacak. Burada katılımcılar toplumsal hareketlerin en önemli araçlarından cemaat ve yerli radyolarını iktidarın sürekli baskısı altındaki korumak ve desteklemek amacıyla sürekli bir meclis oluşturdular.

Unitierra başkanı ve toplumsal hareketler üzerine uzun zamandır akademik çalışmalar yapan Gustavo Esteva geçenlerde Noticias’a verdiği bir röportajda “Oaxaca’nın sosyal durumuna ilişkin 50 yılı aşkın süredir yürüttüğüm gözlemler sonucu bunca zamandır böylesi bir toplumsal hareket ve aşağıdan kabarma görmediğimi söyleyebilirim. (…) Medya tarafından görünmezdi çünkü göz önünde, özel hiçbir şey yok, yürüyüşlerle değil daha çok toplumsal dokunun yeni kuşağı için alınan inisiyatiflerle somutlaştırılıyor” tespitini yaptı.

Kiado Cruz “komünalokrasi” olarak tarif ettiği bu yeni hareket için: “Eğer hareketimiz bir ideolojinin ötesindeyse ya da hareketimizin gerçekten bir yüzü
ve yüreği olduğunu ve atalarımızdan miras aldığımız düşünme, hissetme ve hayata geçirme tarzımızın derinliklerinden geldiğini eğer biz sezgisel olarak biliyorsak bunu yaptıklarımıza yansıtmamız gerekir. (…) Emin olabiliriz ki bu sezgimizle hareketin yapıcı içeriğini tanımlayabiliriz” diyor.

Bu forumlar, seminerler ve toplantılardan çıkan sonuçlar görülmeye devam ediyor. Her ne kadar APPO’nun, iç çatlaklar kadar hükümet baskısından da kaynaklanan bir kırılma yaşadığı açıksa da halkın mücadeleye devam iradesi sönmedi. Yüz yüze, doğrudan, yatay cemaat örgütlenmesi, siyasi partilerle, hükümetlerle ve hiyerarşik organizasyonlarla etkileşimi ve tabiyeti reddeden tarz, büyük umut vaat ediyor. Bu, açığa çıkan şeyin gerçekten Oaxaca halkının bir hareketi olmasını güvence altına alıyor. Bu hareket yönetimi, yaptıkları ve başarıları halka ait olan bir harekettir.

Ve David Venegas’ın yazdığı gibi “İktidar, elinden geldiğince 2006’nın isyankar hareketinin insanlarınca açılan yüzeysel yaralarını sarabildi, her ne kadar sosyal barış, uzlaşma ve ilerleme söylemiyle saklamaya çalışsa da korkunç vücudunda halkın 2006’da açtığı derin yaraları iyileştiremeyecek, çünkü insanlarımızın iktidarın kalbine bilinçsizce indirdiği yaralar şunun göstergesiydi: iktidar savunulamayacak bir konumda bizse gerçek adalet, özgürlük, asalet ve barış için yorulmak bilmeden savaşacağız. İktidarın kalbinde açılan bu ölümcül yaralarsa hiçbir zaman iyileşmeyecek.”

Kaynaklar:
1. Venegas, David. “El equilibrio del poder.” Noticias – Voz e Imagen de Oaxaca. 13/8/08. (Noticias did not publish the Op-Ed on its website.)
2. Cruz, Kiado. “Dar vuelta a la esquina.” Oaxacalibre.org. 24/8/08.
3. “Oaxaca: Ciudad de ciudadanos: Foro público abierto. 9 a 13 de agosto de 2008.” Kaos en la Red. 30/7/08.
4. “Diplomado de investigadores descalzos.” Kaos en la Red. 11/8/08.
5. Asamblea de Radios Comunitarias y Libres de Oaxaca. “Pronunciamiento de la Asamblea de Radios Libres y Comunitarias. Villa de Zaachila, Oaxaca, México.” 1/09/08.
6. Matias, Pedro. “‘Incompetentes juegan con fuego’: Gustavo Esteva.” Noticias – Voz e Imagen de Oaxaca. 3/8/08.
7. Cruz, op. cit.
8. Venegas, op. cit

[MrZine’deki İngilizcesinden Melek Zorlu tarafından Latinbilgi (Sendika.Org) için çevrilmiştir]